इस्त्रोचे ऐतिहासिक प्रक्षेपण
- ‘पीएसएलव्ही- सी ३४’ या प्रक्षेपकाच्या साह्याने एकाच वेळी वीस उपग्रह अवकाशात सोडण्याच्या भारतीय अवकाश संशोधन संस्थेच्या (इस्रो) मोहिमेस २२ जून रोजी यश आले.
- श्रीहरिकोटा येथील सतीश धवन अवकाश केंद्रावरून हे प्रक्षेपण करण्यात आले. या प्रक्षेपणाचे यशस्वी प्रक्षेपण झाल्याने अंतराळ क्षेत्रात इस्त्रोने मिळविलेले हे मोठे यश आहे.
- अन्य अवकाश संशोधन संस्थांच्या तुलनेत इस्त्रोने १० पट कमी खर्चात हे प्रक्षेपण केले.
- याआधी पीएसएलव्ही-सी ९ च्या साह्याने ‘इस्रो’ने २००८ मध्ये एकाच वेळी १० उपग्रह अवकाशात सोडले होते. मात्र, ते सर्व एकाच कक्षेत सोडले होते.
- एकाचवेळी सर्वाधिक यशस्वी उपग्रह प्रक्षेपित करणारा भारत हा अमेरिका आणि रशियानंतर तिसरा देश बनला आहे.
- २०१४ मध्ये रशियाने एकाचवेळी ३७ उपग्रहांना यशस्वीरित्या कक्षेत स्थापित केले होते. तर २०१३मध्ये अमेरिकेच्या नासाने २९ उपग्रहांचे प्रक्षेपण केले होते.
- इस्त्रोचे प्रमुख : किरण कुमार
उपग्रहांबाबत
- अवकाशात सोडण्यात आलेल्या वीस उपग्रहांचे एकूण वजन १२२८ किलो आहे. भारत, अमेरिका, कॅनडा, जर्मनी व इंडोनेशिया या पाच देशांचे वीस उपग्रह या वेळी सोडण्यात आले.
- या वीस उपग्रहांमध्ये १७ छोटे परदेशी उपग्रह आहेत. कार्टोसॅट हा भारताचा मुख्य पृथ्वी निरीक्षण करणारा उपग्रह असून, उर्वरित २ उपग्रह भारतीय शैक्षणिक संस्थांमधील विद्यार्थ्यांनी तयार केले आहेत.
भारतीय उपग्रह
- ‘कार्टोसॅट- २’चे वजन ७२७.५ किलो आहे. दूरसंवेदन आणि निरीक्षणासाठी प्रामुख्याने याचा उपयोग होईल.
- ‘कार्टोसॅट-२’द्वारे काढण्यात येणाऱ्या छायाचित्रांचा वापर नियोजनासाठी प्रामुख्याने करण्यात येणार आहे, त्यातही पाणीवाटपाच्या दृष्टीने त्याचा वापर होणार आहे.
- ‘सत्यभामा’ हा उपग्रह चेन्नईतील सत्यभामा विद्यापीठाने तयार केला असून, त्याचे वजन दीड किलो आहे. हरितगृहवायूंची माहिती गोळा करण्याचे काम तो करेल.
- ‘स्वयम्’ हा ९९० ग्रॅम वजनाचा उपग्रह पुण्यातील अभियांत्रिकी महाविद्यालयातील (सीईओपी) विद्यार्थ्यांनी तयार केला आहे. कम्युनिटी रेडिओसाठी त्याचा वापर होणार आहे.
- महासागरात भरकटलेले जहाज किंवा जंगलात हरवलेल्या व्यक्तीशी संपर्क साधण्यासाठी ‘स्वयम्’ उपग्रह पुण्यातील उपयुक्त ठरणार आहे.
- हा संपूर्णतः भारतीय बनावटीचा उपग्रह आहे. त्याचा १०० मिलिमीटर बाय १०० मिलिमीटर बाय ११३ मिलिमीटर एवढा लहान आकार आहे.
- जगातील सर्वांत लहान दुसरा असलेला हा उपग्रह तयार करण्यासाठी महाविद्यालयात २००८ पासून संशोधन सुरू होते. त्यासाठी इस्रोशी करार करण्यात आला होता.
विदेशी उपग्रह
- लापान-३ (इंडोनेशिया) : नैसिर्गिक संसाधने व पर्यावरणाच्या अभ्यासाठी पाठवलेला पृथ्वी निरीक्षण उपग्रह.
- बायरोस (जर्मनी) : अतितापमानाच्या घटनांची माहिती गोळा करणारा उपग्रह.
- एम ३ एमसॅट (कॅनडा) : सागरी निरीक्षण आणि संदेशवहन उपग्रह.
- जीएचजीसॅट-डी (कॅनडा) : हरितगृहवायूंची माहिती गोळा करणारा पृथ्वी निरीक्षण उपग्रह.
- स्कायसॅट जेन-२ (अमेरिका) : गुगलच्या टेरा बेला कंपनीचा ११० किलो वजनाचा अर्थ इमेजिंग उपग्रह. या उपग्रहाद्वारे पृथ्वीची उच्च प्रतीची छायाचित्रे आणि व्हिडिओ काढली जातील.
- डोव्ह उपग्रह (अमेरिका) : अमेरिकेच्या पृथ्वी निरीक्षण करणारे १२ डोव्ह उपग्रह.
कोणत्याही टिप्पण्‍या नाहीत:
टिप्पणी पोस्ट करा