आयएनएस विराटला अखेरचा सलाम

  • सागरी सेवेचा जागतिक विक्रम करणारी आणि सुमारे ३० वर्षे भारतीय नौदलाचे शक्तिस्थळ म्हणून मिरवणारी विमानवाहू युद्धनौका आयएनएस विराट ६ मार्च २०१७ रोजी निवृत्त झाली.
  • या युद्धनौकेने देशाच्या सागरी सीमांना पोलादी संरक्षण पुरवत भारतीय नौदलाचा हिंदी महासागरातील दरारा कायम राखण्यात सिंहाचा वाटा उचलला आहे.
  • नवीन विमानवाहू नौका विक्रमादित्य आता पूर्ण क्षमतेने नोदलाच्या सेवेत रुजू झाल्यानंतर विराट निवृत्त होत आहे.
  • निवृत्त झाल्यानंतर पुढील चार महिन्यात युद्धनौकेसाठी खरेदीदार मिळाला नाही तर तिला भंगारात काढले जाणार आहे.
  • आंध्रप्रदेश सरकारने आयएनएस विराटवर संग्रहालय सुरु करण्याची इच्छा दर्शवली आहे. मात्र यासाठी सुमारे एक हजार कोटींचा खर्च अपेक्षित आहे.
  • सुमारे ५० वर्षे जगाचे महासागर पालथे घालणाऱ्या आयएनएस विराटची निवृत्ती ही एक युगान्त ठरला.

आयएनएस विराट

  • ब्रीदवाक्य: ‘जलमेव यस्य, बलमेव तस्य’ (ज्याच्या हाती सागर, त्याचीच सत्ता)
  • २२० मी. लांब, ४५ मीटर रुंद.
  • सेंटॉर वर्गातील या विमानवाहून युद्धनौकेची भारतीय झेंड्याखाली ३० वर्षे सेवा.
  • १५० अधिकारी, १५०० खालाश्यांचा चमु राहण्याची क्षमता.
  • ९ मेगावॉट वीजनिर्मिती करणारी यंत्रणा.
  • सलग तीन महिने समुद्रात मुक्कामी राहण्याची क्षमता. 
  • कमी लांबीच्या रनवेवर टेक ऑफ आणि हेलिकॉप्टर सारखे जागेवर लॅण्डींग करण्याची क्षमता असलेली ३० सी हॉरीयर लढावू विमाने राहण्याची क्षमता. 
  • सी किंग विमाने (ब्रिटीश बनावट), कमोव्ह ३१ (रशियन), धृव तसेच चेतक (भारतीय) हेलीकॉप्टरचे विराटवर वास्तव्य.
  • या युद्धनौकेवरील विमानांनी एकूण २२ हजार ६२२ तासांचा प्रवास केला आहे.
  • एकूण २२८२ दिवस समुद्रात घालवले. 
  • १० लाख ९४ हजार २१५ किलोमीटरचा एकूण जलप्रवास.
  • चालू स्थितीत असलेल्या सगळ्यात जुनी विमानवाहू युद्धनौका म्हणून गिनीज बुकमध्ये नोंद.
  • पश्चिमी ताफ्याची सर्वोत्तम नौका म्हणून चारवेळा गौरव.
 इतिहास 
  • आयएनएस विक्रांत सेवा बजावत असताना हिंद महासागरावर आपला वरचष्मा कायम राखता यावा यासाठी भारतीय नौदलाला दुसऱ्या विमानवाहू युद्धनौकेची गरज भासली.
  • त्यामुळे १२ मे १९८७ रोजी आयएनएस विराटचा भारतीय नौदलात समावेश करण्यात आला. त्यापूर्वी तिने २७ वर्षे ‘एचएमएस हरमीस’ या नावाने इंग्लंडच्या रॉयल नेव्हीमध्ये सेवा बजावली होती.
  • अशा प्रकारे ५७ वर्षांची सलग नौदल सेवा केल्याने या युद्धनौकेची गिनीज बुकच्या जागतिक विक्रमात नोंददेखील झाली आहे.
  • द्वितीय विश्वयुद्धादरम्यान १९४३साली या युद्धनौकेचा आराखडा तयार करण्यात आला होता. विकर्स शिपयार्ड येथे १९५९साली तिची बांधणी करण्यात आली.
  • ४६५ मिलीयन डॉलर किमतीत विकत घेण्यात आलेली आयएनएस विराटची सेवा ही पुढे ५ ते १० वर्षांची राहील असा अंदाज होता पण सगळे अंदाज खोटे ठरवत आयएनएस विराटने सुमारे ३० वर्षे देशसेवा बजावली.
 कामगिरी 
  • १९८१साली सुमारे शंभर दिवस चाललेल्या फॉल्कलॅण्ड युद्धात सी हॉरीयर विमानांनी हरमीस वरून झेप घेत शत्रूची २३ विमाने जमीनदोस्त केली होती. 
  • १९८९साली श्रीलंकेत भारताने राबविलेल्या शांती मोहिमेत विराटने ‘ऑपरेशन ज्युपिटर’अंतर्गत गढवाल रायफल्सच्या ३५० जवानांना सगळ्या सामुग्रीसहित युद्धभूमीवर उतरवले होते.
  • १३ डिसेंबर २००१साली भारताच्या संसदेवर झालेल्या दहशतवादी हल्ल्यानंतर सीमेवर युद्धाचे ढग जमायला सुरू झाली. त्यावेळी सुमारे दहा महिने ही युद्धनौका कोणत्याही प्रकारच्या कारवाईसाठी सज्ज राहीली.
 नेतृत्व 
  • आयएनएस विराट या युद्धनौकेला आत्तापर्यंत २२ कमांडर लाभले आहेत. देशाच्या आत्तापर्यंतच्या २३ नौदल प्रमुखांपैकी ५ जणांनी आयएनएस विराटचे कमांडर म्हणून काम पाहीले आहे.
  • माधवेंद्र सिंग (१९८८-९०), अरूण प्रकाश (१९९०-९१), निर्मलकुमार वर्मा (१९९६-९७) डि के जोशी (२००१-०३), गिरीश लुथरा (२००६-०७) या पाच नौदल प्रमुखांनी विराटचे नेतृत्व केले.
  • भारतीय नौदलात १ जुलै १९८७ साली दाखल झालेले कॅप्टन पुनीत चड्डा हे आयएनएस विराटचे शेवटचे कर्णधार ठरले. २३ ऑक्टोबर २०१५ला त्यांनी आयएनएस विराटचे नेतृत्व स्वीकारले होते.

कोणत्याही टिप्पण्‍या नाहीत:

टिप्पणी पोस्ट करा