चालू घडामोडी : ३१ ऑगस्ट

बलुचिस्तानमध्येही ‘मन की बात’ 

• ऑल इंडिया रेडिओवरील ‘मन की बात’ हा कार्यक्रम बलूच भाषेत प्रसारित करण्यास केंद्र सरकारने परवानगी दिली आहे.
• त्यामुळे मोदींची ‘मन की बात’ आता लवकरच बलुचिस्तानमध्येही ऐकायला मिळणार आहे.
• यामुळे रेडिओच्या माध्यमातून बलुचिस्तानचा आवाज बुलंद होण्यास हातभार लागणार आहे.
• या निर्णयामुळे बलुचिस्तानमधील जनतेला ठाम मते मांडण्यासाठी एक व्यासपीठ उपलब्ध होणार आहे.
• स्वातंत्र्यदिनी केलेल्या भाषणात नरेंद्र मोदींनी बलुचिस्तान आणि पाकव्याप्त काश्मीरमध्ये होत असलेल्या अत्याचाराचा उल्लेख केला होता.
• पंतप्रधान नरेंद्र मोदींनी घेतलेल्या या भूमिकेला बलूच नागरिकांनी उत्स्फूर्त प्रतिसाद दिला होता.
• पाकिस्तानकडून बलुच नागरिकांवर होणाऱ्या अनन्वीत अत्याचाराचा मुद्दा पंतप्रधान नरेद्र मोदींना आंतरराष्ट्रीय पातळीवर लावून धरावा, अशी मागणी तेथील नेते व नागरीकांनी केली आहे. 
• जम्मू काश्मीरमधील हिंसाचाराच्या मुद्द्यावरून भारताला कोंडीत पकडण्याची रणनीती आखलेल्या पाकिस्तानला भारताने बलुच प्रकरणाला वाचा फोडून कडवे प्रत्युत्तर दिले आहे.

सिंगूरमधील भूसंपादन बेकायदेशीर

• पश्चिम बंगालमधील सिंगूर येथील टाटा नॅनो प्रकल्पासाठी झालेले भूसंपादन सुप्रीम कोर्टाने अवैध ठरवले आहे.
• पश्चिम बंगाल सरकारने १२ आठवड्यांमध्ये जमीन ताब्यात घेऊन शेतकऱ्यांना परत करावी असे आदेशही सुप्रीम कोर्टाने दिले आहेत.
• टाटा मोटर्सला सिंगूरमध्ये नॅनो गाड्यांचा प्रकल्प सुरु करण्यासाठी हजारो एकरची जमीन देण्यात आली होती.
• मात्र प्रकल्पासाठी राबवण्यात आलेली भूसंपादन प्रक्रीया बेकायदेशीर पद्धतीने राबवल्याचा आरोप करत शेतकरी आणि स्वयंसेवी संस्थांनी न्यायालयात धाव घेतली होती.
• कोलकाता हायकोर्टाने २००८मध्ये भूसंपादन प्रक्रियेला वैध ठरवले होते. या निर्णयाला शेतकऱ्यांनी सुप्रीम कोर्टात आव्हान दिले होते.
• सरकारने प्रकल्पासाठी केलेले भूसंपादन हे घाईगडबडीत आणि नियम धाब्यावर बसवून करण्यात आले असे मत सुप्रीम कोर्टाने नोंदवले होते.
• गेल्या १० वर्षात शेतकऱ्यांना मिळालेली भरपाईदेखील त्यांना सरकारला परत करण्याची गरज नाही असेही कोर्टाने स्पष्ट केले आहे.

 पार्श्वभूमी 

• मे २००६ मध्ये तत्कालीन मुख्यमंत्री बुद्धदेव भट्टाचार्य आणि रतन टाटा यांनी सिंगूरमध्ये नॅनो प्रकल्पाची घोषणा केली होती.
• या प्रकल्पाविरोधात ममता बॅनर्जी यांनी आंदोलन सुरु केले होते. तब्बल २५ दिवस त्यांनी या प्रकल्पाविरोधात उपोषण केले.
• प्रकल्पाविरोधातील आंदोलन चिघळू लागल्याने रतन टाटा यांनी सिंगूरमधून नॅनो प्रकल्प मागे घेण्याची घोषणा केली. शेवटी हा प्रकल्प गुजरातमध्ये हलवण्यात आला होता.
• २०११मध्ये सत्तेवर येताच ममता बॅनर्जी यांनी सिंगूरमधील जमीन टाटा मोटर्सकडून परत घेऊन त्या शेतकऱ्यांना परत देण्याचा प्रस्ताव मांडला होता.

सुवर्ण रोखे योजनेचा पाचवा टप्पा

• केंद्र सरकारच्या महत्त्वाकांक्षी सुवर्ण रोखे योजनेचा पाचवा टप्पा एक सप्टेंबरपासून सुरू होत आहे.
• गोल्ड बाँडच्या माध्यमातून केंद्र सरकार गुंतवणूकदारांना धातूच्या खरेदीपासून लांब ठेवण्याच्या प्रयत्नात आहे.
• केंद्रीय अर्थमंत्रालयाच्या प्रसिद्धीपत्रकानुसार बाँडसाठी १ सप्टेंबर २०१६ ते ९ सप्टेंबर २०१६ या कालावधीत अर्ज स्वीकारण्यात येणार आहेत.
• या बाँडची विक्री सार्वजनिक बँका, स्टॉक होल्डिंग कॉर्पोरेशन ऑफ इंडिया, टपाल कार्यालये, राष्ट्रीय शेअर बाजार आणि मुंबई शेअर बाजार यांच्या माध्यमातून करण्यात येणार आहे.
• गोल्ड बाँड योजनेला अधिक आकर्षक बनविण्यासाठी केंद्र सरकारने चौथ्या टप्प्यात बऱ्याच उपाययोजना केल्या.
• त्याअंतर्गत बाँडमध्ये गुंतवणुकीची किमान मर्यादा २ ग्रॅमवरून १ ग्रॅमवर आणण्यात आली.
• कोणीही व्यक्ती अथवा संस्था एका आर्थिक वर्षात ५०० ग्रॅमपेक्षा अधिक गुंतवणूक करू शकणार नाही.
• सुरुवातीच्या गुंतवणुकीवर गुंतवणूकदाराला २.७५ टक्के दराने वार्षिक व्याज मिळेल. दर सहा महिन्यांनी व्याज देण्यात येणार आहे.
• गेल्या वर्षी ३० ऑक्टोबर रोजी गोल्ड बाँड योजना जाहीर करण्यात आली होती.

‘टीजेएसबी’ला यूपीआयचा वापर करण्याची अनुमती

• सहकार क्षेत्रातील अग्रणी ठाणे जनता सहकारी बँकेला (टीजेएसबी) भारतीय राष्ट्रीय पेमेंट निगमने (एनपीसीआय) युनिफाइड पेमेंट इंटरफेस प्रणालीचा (यूपीआय) वापर करण्याची अनुमती दिली आहे.
• अशी मान्यता मिळवणारी ‘टीजेएसबी’ देशातील पहिली बँक आणि एकमेव सहकारी बँक ठरली आहे.
• यूपीआय प्रणालीसाठी टीजेएसबी बँकेने विकसित केलेले ‘ट्रान्सझॅप’ हे अॅप हे कार्यान्वित झाले आहे.
• यातून बँकिंग व्यवहार अधिक सुलभ होणार आहेत. पन्नास हजार रुपयांपर्यंतचे व्यवहार कॅशलेस होणार आहेत.
• या सर्व प्रणालीत सुरक्षिततेची विशेष काळजी घेण्यात येणार आहे. हे अॅप गुगल प्लेवर उपलब्ध आहे.
• यासाठी टीजेएसबी बँकेत खाते असण्याची आवश्यकता नाही. ट्रान्सझॅप अॅप डाऊनलोड करणाऱ्या सर्वांना याचा लाभ घेता येणार आहे.

‘आप’ सरकारच्या निर्णयांच्या तपासणीसाठी समिती

• आम आदमी पक्षाच्या (आप) सरकारने दिल्लीत घेतलेले अनियमित व तकलादू निर्णय शोधण्यासाठी तीन सदस्यीय समितीची स्थापना दिल्लीचे नायब राज्यपाल नजीब जंग यांनी केली. 
• या समितीत माजी महालेखापाल व्ही. के. शुंगलू, माजी मुख्य निवडणूक आयुक्त एन. गोपालस्वामी आणि माजी दक्षता आयुक्त प्रदीप कुमार यांचा समावेश आहे.
• दिल्ली उच्च न्यायालयाने दिल्ली सरकारचे प्रशासकीय प्रमुख नायब राज्यपाल नजीब जंग असल्याचा निर्णय नुकताच दिला आहे. ‘आप’ सरकार आणि नायब राज्यपाल यांच्यात अधिकारांचा वाद सुरू होता.
• ‘आप’ सरकारच्या निर्णयातील त्रुटी, अनियमितता तपासण्यासाठी दिल्ली शहरातील विविध विभागांनी जंग यांच्याकडे फायली सादर केल्या आहेत. 
• या फायलींची तपासणी समिती करेल. समितीने अहवाल सादर केल्यानंतर संबंधितांवर कारवाई करण्याचा निर्णय घेण्यात येईल.

बराक ओबामा अखेरचा आशिया दौरा

• जागतिक तापमानवाढ, जागतिक अर्थव्यवस्थेची स्थिती आणि आशियाच्या समस्यांवर लक्ष केंद्रित करत अमेरिकेचे अध्यक्ष बराक ओबामा पुढील आठवड्यात आशियामध्ये येणार आहेत.
• त्यांच्या अध्यक्षपदाच्या कारकिर्दीतील हा अखेरचा आशिया दौरा असेल. 
• एका आठवड्याच्या या दौऱ्यादरम्यान ओबामा चीन आणि लाओसला भेट देणार आहेत. लाओसला भेट देणारे ते अमेरिकेचे पहिले अध्यक्ष ठरतील.
• चार सप्टेंबरला चीनमध्ये होणाऱ्या जी-२० परिषदेला ओबामा उपस्थित राहणार असून, या परिषदेला पंतप्रधान नरेंद्र मोदीही उपस्थित असतील.

एकदिवसीय सामन्यात इंग्लंडचा सर्वाधिक धावांचा विक्रम

• एकदिवसीय सामन्यात सर्वाधिक धावांचा विक्रम इंग्लंडच्या खात्यावर जमा झाला आहे.
• पाकिस्तानविरुद्धच्या तिसऱ्या एकदिवसीय सामन्यात इंग्लंडने ५० षटकांमध्ये ३ गडींच्या मोबदल्यात ४४४ धावा केल्या.
• हेल्सच्या  १७१ धावा आणि जॉस बटलच्या ५१ चेंडूत नाबाद ९० धावांच्या खेळीमुळे इंग्लंडला हा पल्ला गाठता आला.
• या विक्रमी धावसंख्येचा पाठलाग करताना पाकिस्तानचा संघ ४२.५ षटकात २७५ धावांत गारद झाला.
• यापूर्वी एकदिवसीय सामन्यात सर्वाधिक धावा करण्याचा विक्रम श्रीलंकेच्या नावावर होता.
• श्रीलंकेने नेदरलँडविरुद्ध खेळताना २००६मध्ये ५० षटकांत ९ गडी गमावत ४४३ धावा केल्या होत्या.
• यानंतर दक्षिण आफ्रिकेचा क्रमांक लागतो. आफ्रिकेने वेस्ट इंडिजविरुद्ध ४३९ तर ऑस्ट्रेलिया आणि भारताविरुद्ध ४३८ धावा केल्या होत्या.

---

चालू घडामोडी : ३० ऑगस्ट

पश्चिम बंगालचा नामकरण प्रस्ताव मंजूर

• पश्चिम बंगाल विधानसभेने राज्याचे नाव बदलण्याचा प्रस्ताव मंजूर केला असून आता हा प्रस्ताव केंद्र सरकारकडे पाठवण्यात येणार आहे.
• केंद्राच्या मंजुरीनंतर पश्चिम बंगालला बंगालीमध्ये बांगला (Bangla), हिंदीत बंगाल (Bangal) व इंग्रजीमध्ये बेंगाल (Bengal) या नावाने ओळखले जाईल.
• फाळणीच्या वेळी ब्रिटीश राज्यकर्त्यांनी बंगालचे पश्चिम बंगाल आणि पूर्व बंगाल असे विभाजन केले होते.
• यातले पूर्व बंगाल हे पाकिस्तानच्या ताब्यात होते. १९७१ मध्ये पूर्व बंगालला पाकिस्तानमधून स्वातंत्र्य मिळाले आणि बांगलादेश अस्तित्वात आला.
• पूर्व बंगालच अस्तित्वात नसेल पश्चिम बंगाल नावाची गरज काय असा सवाल पश्चिम बंगालकडून नेहमीच विचारला जायचा. त्यामुळे हे नामकरण करण्यात आले.
• पश्चिम बंगालच्या मुख्यमंत्री : ममता बॅनर्जी

भारत आणि अमेरिकेदरम्यान संरक्षण करार

• परस्परांची जमीन, सामुग्री, हवाई हद्द आणि नौदल तळ वापरण्याच्या महत्वाच्या करारावर भारत आणि अमेरिकेने स्वाक्षरी केली आहे.
• अमेरिका दौऱ्यावर गेलेले संरक्षण मंत्री मनोहर पर्रिकर आणि अमेरिकेचे संरक्षण मंत्री अॅश्टन कार्टर यांनी या करारावर स्वाक्षरी केल्या.
• या करारानुसार एकमेकांच्या देशांमध्ये जाणारी लढाऊ विमाने आणि युद्धनौकांना परस्परांच्या देशांमध्ये इंधन भरणे शक्य होणार आहे.
• हा करार व्यावहारिक संपर्क आणि आदान-प्रदानासाठी संधी उपलब्ध करून देणारा आहे.
• या करारामुळे दोन्ही देशांच्या लष्करांदरम्यान सामान नेण्याबाबतचे सहकार्य, पुरवठा आणि सेवांचे आदान-प्रदान करणे शक्य होणार आहे.
• या करारात संरक्षण तंत्रज्ञान आणि व्यापाराबाबतच्या सहकार्यावर विशेष जोर देण्यात आले आहे.
• या करारानुसार दोन्ही देश एकमेकांच्या युद्धतळांवर इंधन, पाणी आणि अन्नासारख्या गरजेच्या साधनांचे आदान-प्रदान करू शकणार आहेत.
• तथापि, या कराराचा अर्थ भारताच्या भूमीवर अमेरिकी सैन्य तैनात करणे असा नसल्याचे स्पष्ट करण्यात आले आहे.
• भारताच्या एखाद्या मित्र देशाविरूद्ध जर अमेरिकेने युद्ध छेडले, तर भारत अमेरिकेला अशी परवानगी देणार नाही.
• हा करार म्हणजे भारत-अमेरिका संरक्षण भागीदारी अधिक दृढ करण्याच्या दिशेने एक भक्कम पाऊल आहे.

योगेश्वर दत्तला लंडन ऑलिम्पिकमध्ये रौप्यपदक

• २०१२मध्ये लंडन ऑलिम्पिकमध्ये योगेश्वर दत्तने कांस्य पदक पटकावले होते. योगेश्वरला याच लढतीसाठी आता रौप्यपदक मिळणार आहे. 
• २०१२ लंडन ऑलिम्पिकमध्ये ६० किलो वजनी गटात रौप्यपदक मिळवलेल्या रशियन बीसीक कुडखोव्हच्या डोप चाचणीचा अहवाल पॉझिटिव्ह आल्याने त्याची पदके काढून घेण्यात आली आहेत.
• चारवेळा वर्ल्ड चॅम्पियन ठरलेला आणि दोन ऑलिम्पिक पदके मिळवणाऱ्या कुडखोव्हचा २०१३ मध्ये दक्षिण रशियामध्ये कार अपघातात मृत्यू झाला.
• आयओसीच्या नियमांतर्गत कुडखोव्हचे रौप्यपदक आता योगेश्वर दत्तला मिळणार आहे.
• हे पदक मिळाल्यानंतर योगेश्वरही भारताला रौप्यपदक मिळवून देणाऱ्या कुस्तीपटू सुशीलकुमार, नेमबाज विजयकुमार यांच्या पंक्तीत जाऊन बसेल.
• त्याचबरोबर ऑलिम्पिकमध्ये कुस्तीत रौप्य पदक पटकावणारा तो दुसरा भारतीय खेळाडू ठरेल.

गुगल इंडिया व गोवा सरकारदरम्यान समझोता करार

• गुगल इंडियाने गोव्यात इंटरनेट क्रांती करण्याचे ठरविले असून त्यासाठी गुगल व गोवा सरकारने मिळून समझोता करारावर सह्या केल्या.
• राज्यातील महिलांमध्ये डिजिटल साक्षरता वाढविणे व नववी ते बारावीर्पयतच्या विद्यार्थ्यांना सुरक्षितपणे इंटरनेट कसा वापरणे याचे शिक्षण द्यावे असे लक्ष्य गुगल व राज्य सरकारने मिळून समोर ठेवले आहे.
• याबरोबरच राज्यातील सर्व लहान उद्योगांना ऑनलाईन आणले जाणार आहे. इंटरनेटवर त्यांना स्थान असेल.
• लघू व मध्यम स्वरुपाचे धंदे करणाऱ्या व्यावसायिकांसाठी इंटरनेट सुरक्षा प्रशिक्षणाचे कार्यक्रम आयोजित केले जातील. तसेच सरकारच्या सर्व वेबसाईट्स मोबाईलफ्रेण्डली केल्या जाणार आहेत. 

ज्येष्ठ साहित्यिक वि. ग. कानिटकर यांचे निधन

• ज्येष्ठ साहित्यिक वि. ग. कानिटकर यांचे ३० ऑगस्ट रोजी पहाटे पुण्यातील त्यांच्या घरी निधन झाले. त्यांचे वय ९० वर्षे होते.
• नाझी भस्मासुराचा उदयास्त, विन्स्टन चर्चिल, अब्राहम लिंकन : फाळणी टाळणारा महापुरुष ही त्यांची पुस्तके गाजली होती.
• कानिटकर यांनी अनेक ऐतिहासिक पुस्तकांचे लेखन केलेले आहे. ‘नाझी भस्मासुराचा उदयास्त’ या पुस्तकाच्या अनुवादामुळे ते प्रसिद्धीच्या झोतात आले.
• अनेक महापुरूषांची चरित्रे त्यांनी शब्दबद्ध केली होती. जागतिक राजकारणाचा त्यांचा अभ्यास दांडगा होता.

साहित्य संपदा
इतिहास व चरित्रे
माओ क्रांतीचे चित्र आणि चरित्र	रक्तखुणा
इस्रायल : युद्ध, युद्ध आणि युद्धच	कालखुणा
अडॉल्फ हिटरलची प्रेमकहाणी	हिटलरचे महायुद्ध
कादंबऱ्या
खोला धावे पाणी	शहरचे दिवे
होरपळ	कथासंग्रह
मनातले चांदणे	सुखाची लिपी
पूर्वज	आणखी पूर्वज
आसमंत	लाटा

---

चालू घडामोडी : २८ व २९ ऑगस्ट

इस्रोद्वारे स्क्रॅमजेट इंजिनाची यशस्वी चाचणी

• भारतीय अवकाश संशोधन संस्थेने (इस्रो) २८ ऑगस्ट रोजी स्वदेशी बनावटीच्या स्क्रॅमजेट इंजिनाची यशस्वी चाचणी घेतली.
• ‘इस्रो‘च्या श्रीहरिकोटा येथील सतीश धवन अवकाश उपग्रह प्रक्षेपण केंद्रातून या स्क्रॅमजेट इंजिनाची चाचणी घेण्यात आली.
• पुन्हा वापरता येणाऱ्या प्रक्षेपकाची निर्मिती आणि उपग्रह प्रक्षेपणावरील खर्चात मोठी कपात करण्यासाठी अशा प्रकारच्या इंजिनाची आवश्यकता आहे.
• भारतीय बनावटीचे स्क्रॅमजेट इंजिन असलेल्या आरएच ५६० रॉकेटद्वारे ही चाचणी घेण्यात आली.
• पूर्नवापरायोग्य आरएलव्ही ५६० रॉकेटमध्ये वापरण्यासाठी स्क्रॉमजेट इंजिनाची निर्मिती तिरुअनंतपुरम येथील विक्रम साराभाई अवकाश केंद्रामध्ये करण्यात आली आहे.
• स्क्रॅमजेट इंजिन वातावरणातील ऑक्सिजनच्या मदतीने इंजिनातील इंधन प्रज्वलित करते. 
• यानाच्या पारंपारीक इंजिनामध्ये इंधन आणि ऑक्सिडायजर दोन्ही असते. इथे स्क्रॅमजेट इंजिनमध्ये वातावरणातील ऑक्सिजन यानातील इंधन प्रज्वलित करण्यासाठी ऑक्सिडायजरचे काम करणार आहे.
• संबंधित चाचणी २८ जुलै रोजीच घेण्यात येणार होती. मात्र, भारतीय हवाईदलाचे मालवाहू विमान बेपत्ता झाल्यानंतर सुरू झालेल्या शोधमोहिमेमुळे ती पुढे ढकलण्यात आली होती.

सुगम्य भारत अभियान

• देशातील २६ कोटी अपंग जनतेला विकासाच्या मुख्य प्रवाहात आणण्यासाठी केंद्र सरकारने ‘सुगम्य भारत अभियान’ सुरू केले आहे.
• ३ डिसेंबर २०१५ या आंतरराष्ट्रीय अंपग दिनाचे औचित्य साधून केंद्र सरकारच्या समाजकल्याण आणि सबलीकरण विभागामार्फत हे देशव्यापी अभियान सुरू करण्यात आले.
• टप्प्याटप्प्याने राबविल्या जाणाऱ्या या अभियानातील पहिल्या टप्प्यात देशातील ५० शहरांचा समावेश आहे. यात महाराष्ट्रातील मुंबई, नागपूर, पुणे, नाशिक या चार शहरांचा समावेश झाला आहे.
• याअंतर्गत या शहरांतील सर्व शासकीय इमारतींमध्ये अपंगांसाठी किती सोयीसुविधा उपलब्ध आहेत, याचा कृती आराखडा तयार करण्याचे आदेश केंद्राने राज्य सरकारला दिले आहेत.
• अपंगांना येत असलेल्या अडचणी दूर करण्यासाठी, त्यांच्या प्रती असलेली लोकांची मानसिकता दूर करण्यासाठी काय उपाययोजना केल्या जातील, या संदर्भातील माहिती या कृती आराखड्याद्वारे सरकारला सादर करायची आहे. 
• समाजातील दुर्बल, दुर्लक्षित अपंगांच्या जीवनातील अंधकार दूर करून त्यांना समाजात मुख्य प्रवाहात आणण्यासाठी केंद्र सरकारचे प्रयत्न सुरू आहेत.
• आर्थिक, सांस्कृतिक क्षेत्रात यांनी पुढे येण्यासाठी सरकारने पावले उचण्याच्या दृष्टीने देशात सुगम्य भारत अभियान राबविले जात आहे.

सानिया मिर्झाला कनेक्टिकट ओपनचे विजेतेपद

• भारताच्या सानिया मिर्झा हिने रोमानियाच्या मोनिका निकुलेस्कूच्या साथीत कनेक्टिकट ओपन टेनिस स्पर्धेतील महिला दुहेरीचे विजेतेपद पटकावले.
• सानियाने तिसऱ्यांदा ही स्पर्धा जिंकली. तसेच, सानियाचे हे मोसमातील सातवे आणि एकूण ३९वे विजेतेपद ठरले.
• सानियाने मोनिकाच्या साथीने मिळविलेले हे पहिलेच जेतेपद ठरले.
• अंतिम लढतीत सानिया-मोनिका या जोडीने कॅटरीना बोंडारेन्को आणि चिआ-जुंग चुआंग या जोडीवर ७-५, ६-४ अशी मात करत विजेतेपद पटकावले.
• यापूर्वी सानिया-मोनिका या २०१०मध्ये एकत्र खेळल्या होत्या. त्या वेळी त्यांनी उपांत्यपूर्व फेरीपर्यंत मजल मारली होती.
• गेल्या आठवडय़ात चेक प्रजासत्ताकच्या बाबरेरा स्ट्रायकोव्हासोबत सानियाने सिनसिनाटी मास्टर्स टेनिस स्पर्धेचे अजिंक्यपद मिळवले आहे.

पेस-बेगमन जोडीला विन्स्टन-सालेम ओपनचे उपविजेतेपद

• भारताचा लिअँडर पेस आणि त्याचा जर्मनीचा जोडीदार आंद्रे बेगमन यांना एटीपी विन्स्टन-सालेम ओपन टेनिस स्पर्धेच्या उपविजेतेपदावर समाधान मानावे लागले.
• गुलेर्मो गार्सिया-लोपेझ (स्पेन) आणि हेन्री कोंटिनेन जोडीने पेस-बेगमन जोडीचा ४-६, ७-६ , १०-८ असा पराभव केला आणि पुरुष दुहेरीचे विजेतेपद मिळवले.
• या बरोबरच ४३ वर्षीय पेसचे एटीपी वर्ल्ड टूरचा कारकिर्दीतील ५६वा किताब पटकावण्याचे स्वप्न अपूर्ण राहिले.

---

चालू घडामोडी : २७ ऑगस्ट

एनपीसीआयच्या यूपीआय प्रणालीला आरबीआयची मंजुरी

• नॅशनल पेमेंटस्‌ कॉर्पोरेशन ऑफ इंडियाच्या (एनपीसीआय) युनिफाइड पेमेंटस्‌ इंटरफेस (यूपीआय) प्रणालीला रिझर्व्ह बॅंक ऑफ इंडियाने मंजुरी दिली आहे.
• यूपीआय ही खातेक्रमांकाशिवाय मोबाईल क्रमांकावर आधारित बॅंकिंगची सुविधा देणारी प्रणाली आहे.
• यामुळे कॅशलेस व्यवहारांना चालना मिळून अर्थव्यवस्थेमध्ये अधिकाधिक पारदर्शकता येण्यास मदत होईल.
• यूपीआयच्या माध्यमातून ग्राहकांना पैसे पाठवणे आणि स्वीकारणे यासारखे व्यवहार क्षणार्धात पूर्ण करता येणार आहेत.
• गुगल प्ले स्टोअरवर यूपीआय-एनेबल्ड मोबाइल ऍप पुरवणाऱ्या बॅंकांच्या ग्राहकांना यूपीआयचा वापर करून बॅंकिंग व्यवहार करता येतील.
• यूपीआयद्वारे एका वेळी एक लाख रुपयांपर्यंतची रक्कम ट्रान्स्फर करता येते व ही सुविधा अव्याहतपणे (२४*७) उपलब्ध असते.
• सध्या १९ बॅंकांनी ही सुविधा देऊ केली आहे. नजीकच्या भविष्यात उर्वरित बॅंकाही ही सेवा उपलब्ध करून देतील. 
• ‘एनपीसीआय’चे एमडी व सीइओ : ए. पी. होटा

ख्रिस्तियानो रोनाल्डोला युईएफए बेस्ट प्लेअर पुरस्कार

• पोर्तुगालचा कर्णधार आणि रियल माद्रिदचा स्ट्राइकर ख्रिस्तियानो रोनाल्डोला युरोपचा २०१६ या वर्षातील सर्वश्रेष्ठ खेळाडू म्हणून निवडण्यात आले आहे.
• रोनाल्डोने रिअल माद्रिदमधील त्याचा सहकारी गॅरेथ बॅले व अ‍ॅटेलिटिको माद्रिदचा खेळाडू अन्तोनी ग्रिझमन यांना मागे टाकून हा पुरस्कार मिळवला.
• चॅम्पियन्स लीगच्या येणाऱ्या सत्रातील ड्रॉच्या घोषणेनंतर त्याला युईएफए बेस्ट प्लेअरचा पुरस्कार घोषीत करण्यात आला.
• रोनाल्डोच्या शानदार खेळामुळे रियल माद्रिदने २०१५-१६मध्ये चॅम्पियन्स लीग किताब पटकावला. त्याच्याच नेतृत्वात पोर्तुगालने पहिल्यांदा युरो कप जिंकला आहे.
• रोनाल्डोने हा पुरस्कार दुसऱ्यांदा पटकावला आहे. रोनाल्डोने याआधी २०१४मध्ये हा पुरस्कार मिळवला होता. २०१५मध्ये बार्सिलोनाचा स्टार स्ट्राईकर लियोनेल मेस्सीने मिळवला.
• महिलांच्या गटात हा पुरस्कार नॉर्वेची अदा हेगरबर्गला मिळाला.

पृथ्वीसदृश प्रॉक्झिमा-बी या ग्रहाचा शोध

• पृथ्वीपासून जवळपास चार प्रकाशवर्षे अंतरावर असलेल्या पृथ्वीसारख्याच दुसऱ्या ग्रहाचा शोध संशोधकांनी लावला आहे.
• हा ग्रह सूर्याच्या अगदी जवळ असून, प्रॉक्झिमा-बी असे त्याला नाव देण्यात आले आहे.
• या ग्रहाची आकारासहित बहुतेक वैशिष्ट्ये पृथ्वीसारखीच असल्याची निरीक्षणे संशोधकांनी नोंदविली आहेत.
• या ग्रहावरील वातावरणाचे अस्तित्व व सजीवांचा अधिवास याबाबत मात्र अद्याप संशोधन सुरू आहे. 
• प्रॉक्झिमा-बी हा ग्रह प्रॉक्झिमा सेन्शॉरी या लाल लघुताऱ्याच्या शेजारीच आहे. 
• ब्रिटिश संशोधकांच्या पुढाकाराने युरोपियन शास्त्रज्ञांनी हे संशोधनपर लिखाण केले आहे. 
• या लिखाणासाठी संशोधकांनी १६ वर्षांपासून माहिती संकलन केले. चिलीमधील युरोपियन साऊदर्न ऑब्जर्व्हेटरी टेलेस्कोपच्या साह्याने संशोधकांनी या ग्रहाच्या अस्तित्वावर शिक्कामोर्तब केले.

 प्रॉक्झिमा बीची वैशिष्ट्ये 

• प्रॉक्झिमा-बीचे वस्तुमान पृथ्वीच्या वजनापेक्षा १.३ पटीने जास्त 
• स्वतःभोवती एक फेरी मारण्यास ११ दिवस लागतात 
• या ग्रहावर अतिउष्णता किंवा अतिथंडी नाही 
• वातावरण किंवा पाण्याचे अस्तित्व आढळण्याची शक्यता 

सतबीरसिंग कदियान यांना भ्रष्टाचाराच्या प्रकरणात शिक्षा

• भारतीय लोकदलाचे नेते आणि हरियाना विधानसभेचे माजी अध्यक्ष सतबीरसिंग कदियान यांना इफ्को भ्रष्टाचाराच्या प्रकरणात विशेष न्यायालयाने ७ वर्षांचा तुरुंगवास आणि ५० लाख रुपये दंड ठोठावला.
• केंद्रीय अन्वेषण विभागाच्या विशेष न्यायालयाचे न्यायाधीश जितेंद्रकुमार मिश्रा यांनी ही शिक्षा सुनावली.
• कदियान यांच्याव्यतिरिक्त युको बॅंकेचे माजी सहायक व्यवस्थापक विनायक नारायण देवस्थळी, अनिलकुमार मल्होत्रा, युको बॅंकेचे माजी वरिष्ठ व्यवस्थापक सुनील गोरवरा यांनाही न्यायालयाने सात वर्षांच्या तुरुंगवासाची शिक्षा सुनावली.
• तसेच ८४ वर्षीय करुणापती पांडे यांच्या वयाचा विचार करीत न्यायालयाने त्यांना दोन वर्षांची शिक्षा सुनावली. 
• मुख्य आरोपी असलेले कदियान हे लोकनियुक्त प्रतिनिधी होते. त्याचप्रमाणे ते विधानसभेचे अध्यक्षही होते. कदियान हे इफ्कोचेही अध्यक्ष होते.

---

चालू घडामोडी : २६ ऑगस्ट

दिल्ली विधानसभेत जीएसटीला मंजुरी

• दिल्ली विधानसभेने २४ ऑगस्ट रोजी वस्तू आणि सेवाकर (जीएसटी) घटनादुरुस्ती विधेयकाला मंजुरी दिली आहे.
• यामुळे हे विधेयक मंजूर करणारे दिल्ली तिसरे बिगर भाजपशासित आणि एकूण आठवे राज्य बनले आहे
• दिल्ली विधानसभेत या विधेयकावर काही काळ चर्चा होऊन नंतर आवाजी मतदानाने ते मंजूर करण्यात आले. 
• ‘जीएसटी’ विधेयक ही कररचनेतील मोठी सुधारणा असून, यामुळे देशाची अर्थव्यवस्था वाढण्यास हातभार लागणार आहे.
• दिल्ली विधानसभेमध्ये विरोधी पक्षात केवळ तीन सदस्य असून, तिघेही भाजपचे आहेत. या विधेयकावरील मतदानावेळी हे तिघेही गैरहजर होते.

रिओतील नेमबाजांच्या अपयशाच्या चौकशीसाठी समिती

• रिओ ऑलिम्पिकमध्ये भारतीय नेमबाजांना आलेल्या अपयशाची चौकशी करण्यासाठी भारतीय राष्ट्रीय रायफल असोसिएशनने आढावा समिती नेमली आहे.
• या समितीच्या प्रमुखपदी नेमबाज अभिनव बिंद्रा याची नियुक्ती करण्यात आली आहे.
• भारताला ऑलिम्पिक स्पर्धेत पहिले वैयक्तिक सुवर्णपदक जिंकून देणारा अभिनव पाच सदस्यीस समितीचा प्रमुख असेल.
• या समितीमध्ये अभिनवसह माजी टेनिसपटू मनिषा मल्होत्रा, असोसिएशनचे सचिव राजीव भाटीया आणि दोन पत्रकारांचा समावेश आहे.
• ही समिती खेळाडूंच्या कामगिरीचा आढावा घेणार असून त्रुटी शोधून काढणार आहेत.
• त्यांनी सुचवलेल्या सुचनांवर असोसिएशन काम करणार आहे आणि पुढील ऑलिम्पिकमध्ये या चुका पुन्हा होऊ नये, याची काळजी घेणार आहे.
• रिओ ऑलिम्पिक स्पर्धेत चौथ्या स्थानावर समाधान मानावे लागलेल्या अभिनवने निवृत्ती जाहीर केली आहे.

दि लिजेंड टॉवर गैरव्यवहार

• माजी मुख्यमंत्री अशोक चव्हाण यांच्या कार्यकाळातील वाळकेश्वर येथील जय किसान (आताचे नाव ‘दि लिजेंड टॉवर’)चा नवा गैरव्यवहार समोर आला आहे.
• अंदाजे १००० कोटी रुपयांपेक्षा जास्त बाजारमूल्य असलेले बेकायदा बांधकाम तेव्हाच्या सरकारने केवळ १८.६९ कोटी रुपये दंड आकारून अधिकृत केले.
• याप्रकरणी चार अधिकाऱ्यांसह तत्कालीन मुख्यमंत्री व गृहनिर्माणमंत्री अशोक चव्हाण अडचणीत येण्याची शक्यता आहे. 
• ‘दि लिजेंड‘मधील आलिशान सदनिका अतिशय महागड्या आहेत. या सदनिका अनेक गर्भश्रीमंत अनिवासी भारतीयांनी विकत घेतल्या आहेत.
• विशेष म्हणजे, परदेशात राहणाऱ्या व्यक्ती इथल्याच रहिवासी आहेत, अशी खोटी कागदपत्रे तयार करून या सदनिका खरेदी केल्या आहेत.
• बेकायदा बांधकाम केलेल्या सदनिका अधिकृत केल्याप्रकरणी लाचलुचपत प्रतिबंधक विभागाकडून सध्या चार अधिकाऱ्यांची चौकशी सुरू आहे.
• यात तत्कालीन गृहनिर्माण सचिव सीताराम कुंटे, तत्कालीन कक्ष अधिकारी (सध्याचे गृहनिर्माण मंत्री प्रकाश महेता यांचे खासगी सचिव) श्रीकांत पुलकुंडवार, उपसचिव दिलीप शिंदे व अवर सचिव संतोष भोगले यांचा समावेश आहे. 

नसिरुद्दीन शाह यांचे आत्मचरित्र मराठीत अनुवादित

• खलनायक, नायक व चरित्र अभिनेता म्हणून आपला ठसा उमटवणारे अभिनेते नसिरुद्दीन शाह यांनी लिहिलेले आत्मचरित्र ‘ऍण्ड देन वन डे’ मराठीत अनुवादित करण्यात आले आहे.
• ‘आणि मग एक दिवस’ असे या पुस्तकाचे नाव असून सई परांजपे यांनी हा अनुवाद केला आहे.
• या मराठी अनुवादाचे प्रकाशन २ सप्टेंबरला प्रभादेवी येथील पु. ल. देशपांडे अकादमीच्या मिनी थिएटरमध्ये होणार आहे. 

कोलंबिया सरकारचा बंडखोरांच्या संघटनेसोबत शांतता करार

• कोलंबिया सरकार व ‘रेव्होल्युशनरी आर्म्ड फोर्सेस ऑफ कोलंबिया’ (एफएआरसी) या बंडखोरांच्या संघटनेत २४ ऑगस्ट रोजी शांतता करार करण्यात आला.
• यामुळे गेल्या ५० वर्षांपासून देशात सुरू असलेले गनिमी युद्ध अखेर संपुष्टात येणार आहे. 
• जगात सर्वाधिक काळ चाललेले युद्ध अशी या युद्धाची ओळख असून, यात आतापर्यंत २ लाख २० हजार नागरिक मारले गेले आहे.
• दीर्घ संघर्ष संपवून शांतता व स्थिरता निर्माण करण्यासाठी हा शांतता करार करण्याचे पाऊल उचलण्यात आले आहे.

तुरुंगात शिक्षा भोगत असलेला नेता कराचीचा महापौर

• पाकिस्तानमधील सर्वांत मोठे शहर असलेल्या कराचीने तुरुंगात शिक्षा भोगत असलेल्या वासीम अख्तर या नेत्याला आपला महापौर म्हणून निवडले आहे. 
• वासीम अख्तर याच्यावर दहशतवाद आणि देशद्रोहाचा आरोप आहे. तो मुत्ताहिदा कौमी मूव्हमेंट (एमक्यूएम) या पक्षाचे नेता असून, त्याने पूर्वी मंत्रिपदही भूषविले आहे.
• पाकिस्तानच्या सरकारविरोधी भूमिका घेणारा एमक्यूएम हा कराचीमधील प्रबळ पक्ष आहे.
• २००७मध्ये सिंध प्रांताचे गृहमंत्री असताना अख्तर यांनी दंगल मोडून काढण्यासाठी अत्यंत कडक कारवाईचे आदेश दिले होते.
• यानंतर पाकिस्तान सरकारने त्यांच्यावर देशद्रोह आणि दहशतवादाचा आरोप ठेवत त्यांना अटक केली होती.

---

चालू घडामोडी : २५ ऑगस्ट

‘देवी’ नष्ट करणाऱ्या हेण्डरसन यांचे निधन

• ‘देवी’ हा भीषण आजार नष्ट करणाऱ्या डोनाल्ड अ‍ॅन्स्ली हेण्डरसन यांचे वयाच्या ८७व्या वर्षी अमेरिकेत निधन झाले. ते डी. ए. या टोपणनावाने ओळखले जात.
• सार्वजनिक आरोग्य व्यवस्थेत आणि ‘जागतिक आरोग्य संघटने’त (डब्लूएचओ) हेण्डरसन यांनी दिलेले योगदान मोलाचे आहे.
• ‘व्हॅरिओला मेजर’ विषाणूमुळे होणारा हा आजार संसर्गजन्य असूनही, त्याच्या विरोधातील आव्हान त्यांनी पेलले. हा आजार बळावलेल्या युगोस्लाव्हियातून त्यांची लढाई सुरू झाली होती.
• १ जानेवारी १९६७ रोजी ‘डब्लूएचओ’ने देवी निर्मूलन कार्यासाठी प्रमुख वैद्यकीय अधिकारी म्हणून त्यांची नियुक्ती केली.
• त्यानंतर ‘डब्लूएचओ’ची देवी निर्मूलन मोहीम भारतासह ७० देशांत पोहोचली. १९७४ मध्ये ते नवी दिल्लीतही आले होते.
• ९ डिसेंबर १९७९ रोजी ‘देवी’ निर्मूलनात संपूर्ण यश आल्याचे जाहीर करण्यात आले.
• जॉर्ज बुश तसेच बिल क्लिंटन या राष्ट्राध्यक्षांच्या काळात अमेरिकी प्रशासनात विज्ञान व तंत्रज्ञान धोरणाचे सल्लागार म्हणून त्यांनी काम केले.
• सप्टेंबर २००१मध्ये अमेरिकेतील जागतिक व्यापार केंद्रावरील हल्ल्यानंतर सरकारने आपत्कालीन सार्वजनिक आरोग्य सेवा विभागाचे प्रमुख म्हणून त्यांची नियुक्ती केली.
• जागतिक आरोग्य संघटनेतील कार्याबद्दल १९८५मध्ये औषधशास्त्रातील अल्बर्ट श्वाइट्झर आंतरराष्ट्रीय पुरस्कार तसेच २००२मध्ये अमेरिकेतील सर्वोच्च नागरी सन्मान असलेल्या राष्ट्राध्यक्ष पदकाने त्यांना गौरवण्यात आले होते.

भारतीय वंशाच्या दोन महिलांना व्हाइट हाऊस शिष्यवृत्ती

• भारतीय वंशाच्या दोन महिलांची प्रतिष्ठेच्या व्हाइट हाऊस शिष्यवृत्तीसाठी निवड झाली आहे. त्यामुळे त्यांना अमेरिकेच्या सरकारसोबत काम करण्याची संधी मिळणार आहे.
• २०१६-१७ या वर्षांच्या शिष्यवृत्तीसाठी निवडण्यात आलेल्या १६ जणांमध्ये कॅलिफोर्नियाच्या अ‍ॅस्ट्रोफिजिस्ट अंजली त्रिपाठी आणि शिकागोच्या डॉक्टर टीना शहा यांचा समावेश आहे.
• शाह या फुप्फुसे आणि इतर गंभीर आजारावरील डॉक्टर आणि संशोधक आहेत. गंभीर आजार असलेल्या रुग्णांना आरोग्यसुविधा पुरविण्यासाठी त्या कार्यरत आहेत. त्यांनी नुकतीच शिकागो विद्यापीठातून फेलोशिप पूर्ण केली आहे.
• फुप्फुसांचा आजार असलेल्या रुग्णांना आरोग्यसुविधा पुरविण्याबाबत त्यांनी संशोधन केले आहे. पेनिस्लाव्हिया विद्यापीठातून त्यांनी एम.डी. ही पदवी घेतली आहे.
• त्रिपाठी या खगोलशास्त्रज्ञ असून ग्रहांची निर्मिती आणि उत्क्रांती हा त्यांचा अभ्यासाचा विषय आहे. त्यांनी हॉर्वर्ड विद्यापीठातून पीएच.डी. मिळविली आहे.
• निवडण्यात आलेल्या या शिष्यवृत्तीधारकांना सरकारच्या विविध निर्णयप्रक्रियेत सामावून घेण्यात येते. त्याचप्रमाणे त्यांना वरिष्ठ पातळीवर कौशल्य दाखविण्याची संधी मिळते.

दिव्यांगांसाठी ‘सुगम्य पुस्तकालय’

• डोळ्यांनी वाचण्याखेरीज अन्य ज्ञानेंद्रियांनी आस्वाद घेता येईल, अशा स्वरूपातील ‘सुगम्य पुस्तकालय’ या अंधांसाठीच्या ऑनलाइन ग्रंथालयाचा केंद्र सरकारने शुभारंभ केला.
• दिव्यांगांनाही (अपंग) जीवनाच्या सर्व क्षेत्रांत समान संधी मिळावी, यासाठी राबविल्या जात असलेल्या ‘सुगम्य भारत’ या योजनेचा एक भाग म्हणून व ‘डिजिटल इंडिया’मध्ये या लोकांनाही सामावून घेण्यासाठी हा उपक्रम हाती घेण्यात आला आहे.
• ‘सुगम्य पुस्तकालय’ हा दृष्टिहीनांना डोळ्यांनी न वाचताही अन्य स्वरूपात आकलन होईल, अशा स्वरूपातील लिखित साहित्याच्या जगभरातील साहित्याचे संकलन असलेला ‘ऑनलाइन प्लॅटफॉर्म’ आहे.
• सामाजिक न्याय व सबलीकरण मंत्रालयाने ‘डेसी फोरम ऑफ इंडिया’च्या सदस्य संघटनांच्या मदतीने व टीसीएस अ‍ॅसेस तंत्रज्ञानाने हे पुस्तकालय तयार केले आहे.
• याशिवाय ‘नॅशनल इन्फर्मेटिक्स सेंटर’ने (एनआयसी) भारत सरकारच्या १०० वेबसाइट दिव्यांगस्नेही करण्याचे काम हाती घेतले आहे.

इटलीत भूकंपात २५० लोकांचा बळी

• इटलीत २४ ऑगस्ट रोजी पहाटे झालेल्या शक्तिशाली भूकंपात आत्तापर्यंत २५० लोकांचा बळी गेला आहे.
• या भूकंपाची तीव्रता ६.२ रिश्टर एवढी असून भूकंपाच्या केंद्रबिंदूजवळ अनेक इमारती जमीनदोस्त झाल्या आहेत.
• एमाट्रिस, एकुमोली आणि अरकाटा डेल टोरँटो या गावात आणि लगतच्या परिसरात सर्वाधिक जीवितहानी झाली आहे.
• भूकंपग्रस्त भागातील मदतकार्यावर देखरेख ठेवण्यासाठी पंतप्रधान मॅट्टीओ रेन्झी यांनी त्यांचा नियोजित फ्रान्स दौरा रद्द केला आहे.
• जगभरात पास्त्यासाठी प्रसिद्ध असलेलं इटलीतील अमाट्रिस शहर या भूकंपात जमीनदोस्त झाले आहे.
• यापूर्वी २००९मध्ये इटलीतील मध्य अब्रुझो प्रांतात तीव्र स्वरुपाचा भूकंप आला होता. यात ३०० लोकांना आपले प्राण गमवावे लागले होते.

ट्विटरवर नरेंद्र मोदींचे सर्वाधिक फॉलोअर्स

• ट्विटरवर सर्वाधिक फॉलो केले जाणाऱ्या भारतीयांच्या यादीत पंतप्रधान नरेंद्र मोदी पहिल्या क्रमांकावर आले आहेत.
• आतापर्यंत अमिताभ बच्चन यांचे सर्वाधिक फॉलोअर्स होते, परंतु अमिताभ यांना मागे टाकत मोदी एक नंबरवर आले आहेत.
• अमिताभ बच्चन यांचे ट्विटरवर २ कोटी २० लाख फॉलोअर्स आहेत तर मोदी यांचे ट्विटरवर २ कोटी २१ लाख एवढे फॉलोअर्स आहेत.
• याशिवाय जगात राजकिय नेत्यांमध्ये सर्वाधिक फॉलोअर्स असलेल्या नेत्यांच्या यादीमध्ये मोदींचा समावेश आहे.
• अमेरिकेचे राष्ट्राध्यक्ष बराक ओबामा यांना सर्वाधिक फॉलो केले जाते. ओबामानंतर ट्विटरवर फॉलो केले जाणारे मोदी हे दुसरे राजकिय नेता आहेत.
• २००९ पासून मोदी ट्विटरवर अॅक्टीव्ह आहेत. मोदींनी आपल्या अनेक कँम्पेनचे प्रमोशन करण्यासाठी ट्विटरचा वापर केला  आहे.

प्रधानमंत्री जनविकास योजना

• देशभरात धार्मिक सलोखा निर्माण व्हावा यासाठी केंद्र सरकारतर्फे प्रत्येक राज्यात सद्भावना मंडप निर्माण करण्यात येणार आहेत.
• ही योजना विशेष करून अल्पसंख्य समुदायांसाठी असून त्यासाठी सुमारे साडेसहा हजार कोटी रुपये खर्च करण्यात येणार आहेत.
• या केंद्रांमध्ये अल्पसंख्यांकांना कौशल्यआधारित प्रशिक्षण देण्यात येईल. तसेच तेथे समुपदेशन, तक्रार निवारण केंद्रही असेल.
• या समुदायातील विवाहसमारंभ तसेच अन्य महत्त्वाच्या कामांसाठी या केंद्रांचे सभागृह वापरता येणार आहे.
• ही योजना नवी नसून आधीच्या सरकारने ती मांडली होती. विद्यमान सरकारने तिचे ‘प्रधानमंत्री जनविकास योजना’ असे नामकरण केले आहे.
• या योजनेचे कामकाज केंद्रीय अल्पसंख्यांक मंत्रालयाच्या देखरेखीखाली चालणार आहे.

---

चालू घडामोडी : २४ ऑगस्ट

सरोगसी विधेयकाला मंजुरी

• सरोगसी विधेयकाला केंद्राने मंजुरी दिली आहे. भारतातल्या सरोगेट मातांच्या हक्कांच्या दृष्टीने हे विधेयक महत्त्वाचे आहे.
• सरोगसीमधील अनैतिकतेला आळा घालण्याचा प्रयत्न या विधेयकातून करण्यात आला आहे.
• सरोगसीचा व्यवसाय करण्यावर बंदी घालण्याची तसेच अविवाहित जोडप्यांसाठी सरोगसीद्वारे अपत्य न देण्याची तरतूद या विधेयकात आहे.

 विधेयकाची ठळक वैशिष्ठ्ये 

• कायदेशीर विवाह झालेले भारतीय दाम्पत्यच फक्त सरोगसीमातृत्वाने अपत्य जन्माला घालू शकेल. मात्र, त्यासाठी दोघांपैकी एकाचे वंध्यत्व वैद्यकीयदृष्ट्या सिद्ध झालेले असणे बंधनकारक आहे.
• परकीय नागरिकास किंवा परदेशस्थ अनिवासी भारतीयास कोणाही भारतीय स्त्रीकडून सरोगसी माता म्हणून सेवा घेता येणार नाही.
• अविवाहित दाम्पत्य, एकटे पालक, लिव्ह-इन पद्धतीने एकत्र राहणारे अथवा समलिंगी दाम्पत्य सरोगसी मातृत्वाचा वापर करू शकणार नाहीत.
• ज्यांनी याआधी अपत्य दत्तक घेतले आहेत त्यांना सरोगसीद्वारे अपत्य दत्तक घेता येणार नाही अशीही तरतूद करण्यात आली आहे.
• कोणाही स्त्रीला केवळ दयाळू भावनेतून इतर कोणाच्या तरी मुलाची सरोगसी माता होता येईल. त्यासाठी तिला वैद्यकीय खर्चाखेरीज अन्य कोणताही मोबदला मिळणार नाही.
• सरोगसी मातृत्वाच्या व्यवहारांचे नियमन करण्यासाठी केंद्र व राज्यांच्या पातळीवर स्वतंत्र मंडळे स्थापन करणार.
• सरोगसी नियमांचे उल्लंघन करणाऱ्यांना १० वर्ष तुरुंगवास आणि १० लाख रुपयापर्यंत दंडाच्या शिक्षेची तरतुद.

स्कॉर्पिअन पाणबुड्यांबद्दलची गोपनीय माहिती लीक

• भारतीय नौदलातील स्कॉर्पिअन पाणबुड्यांबद्दलची गोपनीय माहिती लीक झाल्याचे वृत्त ऑस्ट्रेलियन प्रसारमाध्यमांकडून प्रसिद्ध करण्यात आले आहे.
• फ्रान्समधील डीसीएनएस या पाणुबड्यांची बांधणी करणाऱ्या कंपनीची २२,००० पानांची कागदपत्रे लीक झाल्याचे वृत्त प्रसिद्ध करण्यात आले आहे.
• या कागदपत्रांमध्ये भारतीय नौदलातील स्कॉर्पिअन पाणबुड्यांच्या ऑपरेटिंग मॅन्युअलच्या गोपनीय माहितीचा समावेश असल्याचा संशय आहे.
• या माहितीमध्ये पाणबुड्यांचे सेन्सर्स, युद्ध व्यवस्थापन यंत्रणा, पाणतीर (टॉर्पेडो) प्रक्षेपण प्रणाली आणि पाणबुडीतील दिशादर्शन प्रणालीचा समावेश होता.
• ही माहिती पाकिस्तान किंवा चीनसारख्या देशांच्या हाती पडल्यास सागरी संरक्षणाच्यादृष्टीने भारतासाठी धोका उत्त्पन्न होऊ शकतो.

 ‘आयएनएस कलावरी’ची वैशिष्ट्ये 

• भारतीय नौदलातील स्कॉर्पिअन प्रकारातील पहिली पाणबुडी असणाऱ्या कलावरीची मे २०१६ मध्ये समुद्रात चाचणी घेण्यात आली.
• ही पाणबुडी लवकरच नौदलात दाखल होणार आहे. याशिवाय, आगामी २० वर्षांत अशाच ६ स्कॉर्पिअन पाणबुड्या नौदलात दाखल होणार आहेत.
• यासाठी फ्रान्सच्या डीसीएनएसकडून मेसर्स एमडीएल बरोबर तंत्रज्ञान हस्तांतरणाचा करार करण्यात आला आहे.
• युद्धनौकाविरोधी व पाणबुडीविरोधी क्षेपणास्त्रे, पाणसुरुंग पेरण्याची ताकद, गुप्त माहिती गोळा करण्याच्या अत्याधुनिक सुविधांनी आयएनएस कलावरी पाणबुडी सुसज्ज आहे.
• या पाणबुड्यांमध्ये अत्याधुनिक युद्ध तंत्रज्ञानाचा वापर करण्यात आला असून अचूक लक्ष्यभेदामुळे त्या काही वेळातच शत्रूंना उद्ध्वस्त करू शकतात.
• या पाणबुड्यांमध्ये समुद्राच्या पृष्ठभागावरून किंवा पाण्याखालून टॉर्पिडो मिसाईल (पाणतीर) आणि पाणबुडीविरोधी क्षेपणास्त्र डागण्याची क्षमता आहे.
• उष्ण कटिबंधासह सर्व प्रकारच्या वातावरणात स्कॉर्पिअन पाणबुड्या काम करू शकतात.
• स्कॉर्पिअन पाणबुडीत वेपन्स लाँचिंग ट्युबची (डब्ल्यूएलटी)  सुविधा असून त्यामुळे या पाणबुडीतून शस्त्रे नेता येऊ शकतात.
• तसेच पाणबुडीत शस्त्र हाताळणीसाठी असलेल्या विशेष सुविधांमुळे ही शस्त्रे सुमद्रात सहजपणे रिलोड करता येतात.
• या पाणबुडीवर बसवलेल्या शस्त्रे आणि जटील सेन्सर्स अत्युच्च दर्जाच्या युद्ध व्यवस्थापन यंत्रणेद्वारा नियंत्रित केली जातात.

हिंदूंपेक्षा मुस्लिमांमध्ये घटस्फोटाचे प्रमाण अधिक

• घटस्फोट किंवा विवाहानंतर विभक्त होण्याचे प्रमाण हिंदूंपेक्षा मुस्लिमांमध्ये अधिक असल्याची माहिती जनगणननेच्या २०११च्या अहवालातून समोर आली आहे. 
• भारतामध्ये ख्रिश्चन आणि बुद्ध धर्मियांमध्ये घटस्फोटाचे प्रमाण सर्वाधिक आहे. तर जैन धर्मात सर्वाधिक कमी घटस्फोट होत असल्याचे आढळून आले आहे.

 अहवालात आढळलेल्या बाबी 

• सोबत न राहणाऱ्या हिंदू धर्माच्या दांपत्यांसह प्रत्येकी हजार विवाहित जोडप्यांपैकी ५.५ टक्के जोडपे विभक्त होत आहेत. तर घटस्फोटाचे प्रमाण १.८ टक्के आहे.
• मुस्लिम धर्मियांमधील तलाक पद्धतीमुळे घटस्फोटित महिलांचे प्रमाण प्रत्येकी हजार विवाहित महिलांमध्ये ५ टक्क्यांवर आहे.
• विधुर (पत्नी मृत झालेले) पुरुषांपेक्षा विधवा महिलांचे प्रमाण दोन-तीन पट अधिक आहे. त्यामागे महिलांचे आयुर्मान पुरुषांच्या तुलनेने अधिक असल्याचे म्हटले आहे.
• हिंदूंच्या एकूण लोकसंख्येपैकी १६ टक्के पुरुष अविवाहित आहेत. तर १० टक्के महिला अविवाहित आहेत.
• ख्रिश्चनांमध्ये अविवाहितांचे प्रमाण सर्वाधिक असून पुरुषांचे प्रमाण २१ टक्के तर महिलांचे प्रमाण १८ टक्के आहे.

साक्षी मलिक बेटी बचाओ बेटी पढाओची ब्रँड ऍम्बेसिडर

• रिओ ऑलिंपिकमध्ये भारताला पहिले पदक मिळवून देणारी कुस्तीपटू साक्षी मलिक हिला हरियाना सरकारकडून बेटी बचाओ बेटी पढाओ या मोहिमेची ब्रँड ऍम्बेसिडर म्हणून घोषित करण्यात आले आहे.
• तसेच साक्षीला हरियानाचे मुख्यमंत्री मनोहरलाल खट्टर यांच्या हस्ते अडीच कोटी रुपयांचा धनादेश बक्षीस म्हणून देण्यात आला.
• साक्षी ही हरियानातील रोहतक जिल्ह्यातील मोखरा खास गावातील रहिवाशी आहे. साक्षीने ५८ किलो वजनी गटात ब्राँझपदक मिळविले होते.

शारदा गैरव्यवहारप्रकरणी नलिनी चिदंबरम यांना समन्स

• शारदा चीटफंड गैरव्यवहारप्रकरणी माजी अर्थमंत्री पी. चिदंबरम यांच्या पत्नी नलिनी चिदंबरम यांना सक्तवसुली संचलनालयाकडून (ईडी) समन्स बजाविण्यात आले आहे.
• ईडीकडून शारदा चिटफंट घोटाळ्यातील सहभागाप्रकरणी त्यांची चौकशी करण्यात येणार आहे.
• शारदा चिटफंडचे अध्यक्ष सुदीप्त सेन यांनी २०१३ मध्ये सीबीआयला पत्राद्वारे दिलेल्या कबुलीनंतर या घोटाळ्यात नलिनी चिदंबरम यांचे नाव पुढे आले होते.
• नलिनी या चेन्नईस्थित वरिष्ठ वकील असून सीबीआयकडून त्यांची तपासणी सुरू होती.
• काँग्रेस नेते मतांगसिंह यांच्या पत्नी मनोरंजना सिंह यांच्या हस्तक्षेपानंतर शारदा समुहाकडून वकिलीच्या शुल्कापोटी नलिनी चिदंबरम यांना एक कोटी रुपये देण्यात आल्याचा आरोप आहे.

मदर तेरेसा यांच्या सन्मानार्थ टपाल पाकीट

• संत मदर तेरेसा यांना संतपद देण्याच्या समारंभाच्या पार्श्वभूमीवर भारतात त्यांना आदरांजली वाहण्यासाठी एक विशेष टपाल पाकीट जारी करण्यात येणार आहे. २ सप्टेंबरला या पाकिटाचे अनावरण करण्यात येईल.
• भारतीय टपाल खात्यातर्फे जारी करण्यात येणारे हे पाकीट रेशमापासून बनवलेले असणार आहे. अशी केवळ एक हजार पाकिटेच बनविण्यात येणार आहेत.
• त्यावर २०१०मध्ये मदर तेरेसा यांच्या जन्म शताब्दीनिमित्त भारत सरकारने जारी केलेले पाच रुपयांचे नाणे कोरण्यात येणार आहे.
• मदर तेरेसांचे जन्मस्थान असलेल्या मॅसेडोनिया प्रजासत्ताकमध्येही सोन्याचा मुलामा असलेले चांदीचे नाणे तयार करण्यात येणार आहे.

तामिळनाडू तृतीयपंथीयांना पोलीस दलात स्थान देणारे पहिले राज्य

• राज्य पोलीस दलातील सेवेचे दरवाजे तृतीयपंथी व्यक्तींसाठीही खुले करण्याचा निर्णय तामिळनाडू सरकारने घेतला आहे.
• प्रत्यक्षात निवड होऊन तृतीयपंथी पोलीस सेवेत रुजू होतील तेव्हा त्यांना इतर दोन लिंगासोबत समान हक्क देणारे देशातील ते पहिले राज्य ठरेल.
• तामिळनाडू सरकारने १३,१३७ पोलीस शिपायांच्या भरतीच्या आदेशात पात्र तृतीयपंथी व्यक्तीही अर्ज करू शकतील, असे नमूद केले आहे.
• जे ‘तृतीयलिंगी’ म्हणून अर्ज करतील त्यांना शैक्षणिक अर्हता, शारीरिक क्षमता व आरक्षणाच्या बाबतीत महिला प्रवर्गाचे निकष लागू होणार आहेत.
• यापूर्वीही राज्यामध्ये तृतीयपंथींना अर्ज करण्यास मज्जाव नव्हता. फक्त त्यांना पुरुष मानावे की स्त्री याविषयी सुस्पष्ट निर्देश नसल्याने त्यांच्या अर्जांवर पुढे कारवाई केली जाऊ शकत नव्हती.

दिवाळीच्या सन्मानार्थ अमेरिकेमध्ये टपाल तिकीट

• दिव्यांचा सण असलेल्या दिवाळीच्या सन्मानार्थ अमेरिकेतील टपाल विभागातर्फे (यूएसपीएस) टपाल तिकीट प्रकाशित करण्याचा निर्णय घेतला आहे.
• दिवाळीवर टपाल तिकीट काढावे, अशी मागणी अमेरिकेत राहणाऱ्या भारतीय वंशाच्या नागरिक अनेक वर्षांपासून करीत होते.
• सोनेरी रंगातील चमचमत्या पार्श्वभूमीवर ज्योतीने उजळलेल्या परंपरागत दिव्याचे चित्र या तिकिटावर असणार आहे.
• त्यावर ‘फॉरएव्हर यूएसए २०१६’ हे शब्द असतील. ५ ऑक्टोबरला या टपाल तिकिटाचे प्रकाशन होणार आहे व नोव्हेंबरमध्ये ते व्यवहारात आणले जाईल.
• सॅली अँडरसन यांनी तिकिटावरील दिव्याचे छायाचित्र काढले असून, या प्रकल्पाचे कला संचालक विल्यम गिकर हे आहेत.

---

चालू घडामोडी : २३ ऑगस्ट

राजकीय पक्षांचे पुनरावलोकन दर १० वर्षांनी

• राष्ट्रीय व राज्यस्तरीय राजकीय पक्षांचा दर १० वर्षांनी आढावा घेण्यात येणार असल्याचे निवडणूक आयोगाने जाहीर केले.
• आयोगाने निवडणूक चिन्हासंबंधित (आरक्षण आणि वाटप) आदेश १९६८च्या परिच्छेद ६सीमध्ये दुरुस्ती केली आहे.
• त्यानुसार आता राष्ट्रीय व राज्यस्तरीय राजकीय पक्षांचे पाचऐवजी १० वर्षांनी पुनरावलोकन होणार आहे.
• त्यामुळे प्रत्येक निवडणुकीनंतर अपयशामुळे दर्जा धोक्यात येण्याची भीती असलेल्या पक्षांना दिलासा मिळणार आहे.
• राजकीय पक्षांच्या राष्ट्रीय किंवा राज्यस्तरीय दर्जा ठरवण्याचे निकष मात्र पूर्वीचेच असणार असल्याचे आयोगाने नमूद केले आहे.
• त्यामुळे २०१४ लोकसभा निवडणुकीतील अपयशामुळे राष्ट्रीय दर्जा धोक्यात आलेल्या राष्ट्रवादी काँग्रेस, बहुजन समाज पक्ष (बीएसपी) आणि भारतीय कम्युनिस्ट पक्षाला (सीपीआय) तूर्तास दिलासा मिळाला आहे.
• सध्या भाजप, राष्ट्रीय काँग्रेस, राष्ट्रवादी काँग्रेस, मार्क्सवादी कम्युनिस्ट पक्ष, बीएसपी आणि सीपीआय या सहा पक्षांना राष्ट्रीय दर्जा आहे, तर देशात राज्यस्तरीय ६४ प्रमुख पक्ष आहेत.

जीएसटी हिमाचल प्रदेशच्या विधानसभेत मंजुर

• बहुचर्चित आणि बहुप्रतिक्षित वस्तू आणि सेवा कर घटनादुरुस्ती (जीएसटी) विधेयकास हिमाचल प्रदेशच्या विधानसभेनेही मंजुरी दिली.
• या घटनादुरुस्ती विधेयकास मंजुरी देणारे हिमाचल प्रदेश हे चौथे राज्य ठरले आहे.
• यापूर्वी बिहार, झारखंड आणि आसाम या राज्यांनीही घटनादुरुस्ती विधेयकास मंजुरी दिली आहे.
• ६८ सदस्य असलेल्या हिमाचल प्रदेशमध्ये कॉंग्रेसचे ३६, भाजपचे २८ आणि ४ अपक्ष असे संख्याबळ आहे. चारही अपक्षांचा सत्ताधारी कॉंग्रेसला पाठिंबा आहे.
• मुख्यमंत्री वीरभद्रसिंह यांनी हे विधेयक मांडल्यानंतर लगेचच त्यावर मतदान घेण्यात आले. या विधेयकावर विधानसभेत चर्चा झाली नाही.
• ‘जीएसटी’ प्रत्यक्षात अंमलात आणण्यासाठी किमान १५ राज्यांच्या विधानसभांनी त्यास मंजुरी देणे आवश्यक आहे. राज्यसभा आणि लोकसभेने यापूर्वीच हे विधेयक मंजुर केले आहे.

श्रीमंत देशांच्या यादीत भारत सातवा

• जगभरातील टॉप टेन श्रीमंत देशांच्या यादीत भारताने सातवा क्रमांक पटकावला असून, अमेरिका या यादीत पहिल्या स्थानावर आहे.
• भारतातील एकूण व्यक्तीगत संपत्ती ५,६०० अब्ज डॉलर्स आहे. तर अमेरिकेतील एकूण व्यक्तीगत संपत्ती ४८,९०० अब्ज डॉलर्स आहे.
• जून महिन्यात जगभरातील देशांतील संपत्तीचा अभ्यास करण्यात आला. त्याआधारे जगभरातील श्रीमंत देशांची ही यादी जाहीर करण्यात आली आहे.
• ‘न्यू वर्ल्ड वेल्थ’ने व्यक्तिगत संपत्तीच्या आधारे श्रीमंत देशांचा अहवाल जाहीर केला आहे.
• मागील पाच वर्षांत डॉलरच्या आधारे विचार करता सर्वाधिक वेगाने वाढणारी श्रीमंत अर्थव्यवस्था चीनची ठरली आहे.
• भारताने लोकसंख्येच्या बळावर या यादीत स्थान मिळवले आहे. फक्त दोन कोटी २० लाख लोकसंख्या असलेल्या ऑस्ट्रेलियाची या यादीतील झेप कौतुकास्पद आहे. 

जगातील टॉप टेन श्रीमंत देश
क्र.	देश	एकूण व्यक्तिगत संपत्ती
१.	अमेरिका	४८,९०० अब्ज डॉलर्स
२.	चीन	१७,४०० अब्ज डॉलर्स
३.	जपान	१५,१०० अब्ज डॉलर्स
४.	इंग्लंड	९,२०० अब्ज डॉलर्स
५.	जर्मनी	९,१०० अब्ज डॉलर्स
६.	फ्रान्स	६,६०० अब्ज डॉलर्स
७.	भारत	५,६०० अब्ज डॉलर्स
८.	कॅनडा	४,७०० अब्ज डॉलर्स
९.	ऑस्ट्रेलिया	४,५०० अब्ज डॉलर्स
१०.	इटली	४,४०० अब्ज डॉलर्स

नरसिंग यादववर चार वर्षांची बंदी

• उत्तेजक प्रकरणात नरसिंग यादववर क्रीडा लवाद न्यायालयाने (कॅस) चार वर्षांची बंदी घालण्याचा आदेश दिला आहे.
• आपला अहवाल सादर करताना ‘कॅस’ने नरसिंगने गोळ्याच्या माध्यमातून उत्तेजक एकदा नव्हे, तर अनेकदा घेतल्याचे म्हटले आहे. 
• नरसिंगच्या २५ जून व ५ जुलै रोजी घेण्यात आलेल्या चाचणीच त्याने प्रतिबंध घालण्यात आलेल्या मेथेनडाईनन या उत्तेजकाचे सेवन केल्याचे सिद्ध झाले होते.
• त्या वेळी नरसिंगने आपल्याला अन्नातून उत्तेजक दिल्याचा दावा केला होता. राष्ट्रीय उत्तेजक विरोधी संस्थेने (नाडा) त्याचा युक्तिवाद ग्राह्य मानून त्याला निर्दोष ठरवले होते.
• मात्र, जागतिक उत्तेजक विरोधी संस्थेने (वाडा) या निर्णयाला ‘कॅस’कडे आव्हान दिले होते.
• कॅसने उपलब्ध माहितीचा आधार घेत नरसिंगबाबत आपला अहवाल सादर केला.
• नरसिंगच्या शरीरात सापडलेल्या उत्तेजकाचे अंश मोठ्या प्रमाणावर होते. इतक्या मोठ्या प्रमाणावर उत्तेजक हे भेसळ करून दिले जाऊ शकत नाही. त्याने जाणूनबुजूनच हे केले असल्याचे ‘कॅस’ने म्हटले आहे.
• आपल्याविरुद्ध कारस्थान केल्याबाबत नरसिंगला कोणताही सबळ पुरावा दिला नाही. त्यामुळेच त्याच्यावर चार वर्षांकरिता बंदी घालण्यात आली, असे कॅसने म्हटले आहे.

बांगलादेशमध्ये विषारी वायूची गळती

• चितगाव (बांगलादेश) येथील खतनिर्मिती कारखान्यातून विषारी वायूची गळती झाल्याने लहान मुलांसह २५० जण अत्यवस्थ झाले असून, त्यांना उपचारासाठी रुग्णालयात दाखल करण्यात आले आहे.
• चितगाव येथील कर्णफुली नदीच्या काठावर असलेल्या खतनिर्मिती कारखान्यातून २२ ऑगस्ट रोजी रात्री डायअमोनियम फॉस्फेट या वायूची गळती झाल्याचे लक्षात आले.
• जोरदार वारे वाहत असल्याने हा वायू लगेचच जवळपास दहा किलोमीटरच्या परिसरात पसरला. यामुळे नागरिकांना श्वास घेण्यास त्रास होऊ लागला.
• ही गळती रोखण्यात आली असून, या परिसरातील शेकडो जणांना सुरक्षितस्थळी हलविण्यात आले आहे.

सर्वांत जास्त कमाई करणाऱ्या अभिनेत्रीमध्ये दीपिका दहावी

• हॉलिवूड अभिनेत्री जेनिफर लॉरेन्स पुन्हा एकदा जगभरात सर्वात जास्त कमावणारी अभिनेत्री ठरली आहे. २०१५मध्येही या यादीत ती आघाडीवर होती. 
• फोर्ब्सने २०१६मध्ये सर्वांत जास्त कमाई करणाऱ्या अभिनेत्रींची यादी जाहीर केली आहे.
• यामध्ये पहिल्या क्रमांकावर ऑस्कर विजेती जेनिफर लॉरेन्स आहे. दुसऱ्या क्रमांकावर मेलिसा मॅक्कथी आहे.
• विशेष म्हणजे यंदाच्या फोर्ब्सच्या यादीत बॉलिवूड अभिनेत्री दीपिका पादुकोण दहाव्या क्रमांकावर आहे.

सर्वाधिक कमाई करणाऱ्या ‘टॉपटेन’ अभिनेत्री
क्र.	अभिनेत्री	कमाई (मिलियन डॉलर्स)
१.	जेनिफर लॉरेन्स	४६
२.	मेलिसा मॅक्कर्थी	३३
३.	स्कार्लेट जोहानसन	२५
४.	जेनिफर अॅनिस्टन	२१
५.	फॅन बिंगबिंग	१७
६.	चार्लिज थेरॉन	१६.५
७.	अॅमी अॅडम	१३.५
८.	जुलिया रॉबर्टस	१२
९.	मिला कुनीस	११
१०.	दीपिका पादुकोण	१०

---

चालू घडामोडी : २२ ऑगस्ट

क्रीडा पुरस्कार २०१६ जाहीर

• बॅडमिंटनपटू  पी. व्ही. सिंधू, कुस्तीपटू साक्षी मलिक, जिम्नॅस्ट दीपा कर्माकर आणि नेमबाज जितू राय यांना भारत सरकारने राजीव गांधी खेलरत्न पुरस्कार जाहीर केला आहे.
• साक्षीने यंदा कुस्तीत कांस्यपदक जिंकत देशाला रिओ ऑलिम्पिकमधील  पहिले पदक मिळवून दिले.
• तर ५२ वर्षांत पहिल्यांदा भारतीय जिम्नॅस्ट म्हणून रिओत उतरलेल्या त्रिपुराच्या २३ वर्षांच्या दीपाने वॉल्ट प्रकारात ऐतिहासिक कामगिरीसह चौथे स्थान घेतले.
• पी.व्ही. सिंधूने ऐतिहासिक कामगिरी करताना भारताला बॅडमिंटन महिला एकेरीचे रौप्यपदक मिळवून दिले.
• तसेच भारताचा उत्कृष्ट नेमबाज जितू राय यानेदेखील ऑलिम्पिकमध्ये उल्लेखनीय कामगिरी केली आहे.
• देशाच्या क्रीडाक्षेत्रातील सर्वोच्च सन्मान असलेला ‘खेलरत्न’ चार क्रीडापटूंना एकत्र दिला जाण्याची ही पहिलीच वेळ आहे.
• महाराष्ट्राचे खेळाडू ललिता बाबर आणि अजिंक्य रहाणे यांच्यासह एकूण १५ जणांचा अर्जुन पुरस्काराने सन्मान करण्यात येणार आहे.
• जिम्नॅस्ट दीपा कर्माकरचे प्रशिक्षक विश्वेश्वर नंदी यांच्यासह एकूण ६ जणांना द्रोणाचार्य पुरस्कार प्रदान केला जाणार आहे.

 राजीव गांधी खेलरत्न पुरस्कार 

• सुरुवात : १९९१ (प्रथम विजेता : विश्वनाथन आनंद)
• पुरस्काराचे स्वरूप : पदक, प्रशस्तीपत्र आणि ७.५ लाख रुपये रोख
• २९ ऑगस्ट रोजी हॉकीचे महान खेळाडू मेजर ध्यानचंद यांच्या जन्मदिनी अर्थात राष्ट्रीय क्रीडादिनी प्रदान करण्यात येणारा क्रीडा क्षेत्रातील सर्वोच्च पुरस्कार आहे.

• राजीव गांधी खेलरत्न पुरस्कार २०१६ : 
• पी. व्ही. सिंधू (बॅडमिंटन)
• दीपा कर्माकर (जिम्नॅस्टिक्स)
• जितू राय (नेमबाजी)
• साक्षी मलिक (कुस्ती) 

 अर्जुन पुरस्कार 

• सुरुवात : १९६१ 
• पुरस्काराचे स्वरूप : रु. ५ लाख रोख, कांस्य धातू पासून बनलेला अर्जुनाचा छोटा पुतळा आणि प्रमाणपत्र
• राष्ट्रीय खेळातील उल्लेखनीय कामगिरीबद्दल २९ ऑगस्ट रोजी हॉकीचे महान खेळाडू मेजर ध्यानचंद यांच्या जन्मदिनी अर्थात राष्ट्रीय क्रीडादिनी प्रदान करण्यात येतो.
• अर्जुन पुरस्कार २०१६ : 
• अजिंक्य रहाणे (क्रिकेट) 
• ललिता बाबर (ऍथलेटिक्स) 
• शिवा थापा (मुष्टियुद्ध) 
• अपूर्वी चंडेला (नेमबाजी) 
• रजत चौहान (तिरंदाजी) 
• सौरव कोठारी (बिलियर्डस) 
• सुब्रत पॉल (फुटबॉल) 
• राणी (हॉकी) 
• व्ही. आर. रघुनाथ (हॉकी) 
• गुरप्रितसिंग (नेमबाजी) 
• सौम्यजित घोष (टेबल टेनिस) 
• विनेश फोगट (कुस्ती) 
• अमित कुमार (कुस्ती) 
• संदीपसिंग मान (पॅरा-ऍथलेटिक्स) 
• वीरेंद्रसिंह (कुस्ती) 

 द्रोणाचार्य पुरस्कार 

• सुरुवात : १९८५
• पुरस्काराचे स्वरूप : रु. ७ लाख रोख, कांस्य धातू पासून बनलेला द्रोणाचार्यांचा छोटा पुतळा आणि प्रमाणपत्र
• गत तीन वर्षात क्रीडा प्रशिक्षक म्हणून सतत केलेल्या असामान्य कामगिरीबददल हा पुरस्कार दिला जातो.
• द्रोणाचार्य पुरस्कार २०१६ : 
• नागापुरी रमेश (ऍथलेटिक्स) 
• सागर दयाल (मुष्टियुद्ध) 
• राजकुमार शर्मा (क्रिकेट) 
• विश्वेश्वर नंदी (जिम्नॅस्टिक्स) 
• प्रदीप कुमार (जलतरण) 
• महावीरसिंह (कुस्ती) 

 ध्यानचंद पुरस्कार 

• सुरुवात : २००२
• पुरस्काराचे स्वरूप : रु. ५ लाख रोख आणि प्रमाणपत्र
• ध्यानचंद पुरस्कार महान भारतीय हॉकी खेळाडू ध्यानचंद यांच्या सन्मानार्थ दिला जातो.
• ध्यानचंद पुरस्कार क्रीडा क्षेत्रातील उत्कृष्ट प्रदर्शन तसेच सक्रीय क्रीडाजीवनातून निवृत्तीनंतरही क्रीडा क्षेत्राला प्रोत्साहन देण्यासाठी दिलेल्या योगदानासाठी  दिला जातो.
• ध्यानचंद पुरस्कार २०१६ : 
• गीता सत्ती (ऍथलेटिक्स) 
• सिल्व्हानस डुंग डुंग (हॉकी) 
• राजेंद्र प्रल्हाद शेळके (रोईंग) 

सानियाला सिनसिनाटी ओपनचे विजेतेपद

• भारताची टेनिसपटू सानिया मिर्झा आणि चेक प्रजासत्ताकच्या बार्बरा स्ट्रायकोव्हाच्या साथीने सिनसिनाटी ओपनच्या महिला दुहेरीत विजेतेपद मिळविले.
• बार्बरा स्ट्रायकोव्हाच्या साथीने जिंकलेले हे सानिया मिर्झाचे पहिलेच विजेतेपद आहे.
• या सामन्यात सानिया मिर्झाने आपली आधीची सहकारी मार्टिना हिंगीस आणि कोको वॅन्देवेग जोडीवर ७-५, ६-४ असा सरळ सेट्समध्ये विजय मिळवला.
• या विजयासोबतच सानियाने महिला दुहेरीच्या जागतिक क्रमवारीत वैयक्तिकरित्या अव्वल स्थानावर झेप घेतली आहे. या आधी सानिया मिर्झा आणि मार्टिना हिंगिस संयुक्तरित्या अव्वल स्थानावर होत्या.

जपानला चक्रीवादळांचा तडाखा

• जपानला माइंडल व लायनरॉक या चक्रीवादळांनी झोडपले असून गेल्या दोन दिवसांमध्ये जपानला बसलेला हा वादळाचा तिसरा तडाखा आहे.
• जपानच्या राजधानीत टोकयोमध्ये जवळपास ११० मैल किंवा १८० किलोमीटर प्रति तास इतक्या वेगाने वारे वाहत असून त्यामुळे विमान उड्डाणे रद्द करण्यात आली आहेत.
• टोकयोस योकोहामा व सेंदाई या दाट लोकवस्ती असलेल्या शहरांमध्ये वादळाचा जास्त फटका बसला आहे.
• २१ ऑगस्ट रोजी कोम्पासू या वादळाने होकैदो या बेटाला धडक दिल्यानंतर २४ तासांच्या आत दोन वादळांनी या देशाला झोडपले आहे.

---

चालू घडामोडी : २१ ऑगस्ट

भ्रष्टाचार प्रतिबंधक कायद्यात सुधारणा

• प्रस्तावित नवीन भ्रष्टाचार प्रतिबंधक कायद्यात एखाद्या कामासाठी लैंगिक संबंधाची मागणी करणे हाही भ्रष्टाचाराचा गुन्हा ठरवण्यात आला आहे. सध्या हा कायदा संसदीय समितीपुढे मांडला आहे.
• सरकारी सेवकांनी एखाद्या कामासाठी कायदेशीर शुल्काशिवाय लाच देणे हा तर गुन्हा आहेच शिवाय काम करण्याच्या बदल्यात लैंगिक संबंधांची मागणी करणे हाही गुन्हा आहे.
• सध्या भ्रष्टाचार प्रतिबंधक कायदा १९८८ अस्तित्वात आहे. पण आता नवीन कायद्यात भ्रष्टाचाराच्या व्याख्येची व्याप्ती वाढवली असून त्यात खासगी क्षेत्राचाही समावेश करण्यात आला आहे.
• खासगी क्षेत्रातही लाचखोरी हा प्रथमच गुन्हा ठरवण्यात आला आहे. त्यामुळे खासगी क्षेत्रातील अधिकारी व कर्मचारी यांनी एखाद्या कामासाठी लाच घेतली, तर त्यांनाही या कायद्यानुसार शिक्षा होणार आहे.
• त्यासाठी सात वर्षे तुरुंगवास व दंड अशी शिक्षा सुचवण्यात आली आहे. लाच देणाऱ्यांना शिक्षा करण्याची शिफारसही त्यात आहे.

ऑलिम्पिकमध्ये अदिती अशोक ४१व्या क्रमांकावर

• ऑलिम्पिकमध्ये ११२ वर्षानंतर समावेश झालेल्या गोल्फ खेळात अदिती अशोकने ७६ गुणांसह ४१व्या क्रमांक मिळविला.
• या खेळासाठी विविध देशांच्या संघांमधून एकूण ६४ तर जगातील सर्वोत्कृष्ट १० गोल्फपटू सहभागी झाले होते.
• दक्षिण कोरियाच्या इन्बी पार्कने सुवर्ण, न्यूझीलंडच्या को लिडीयाने रौप्य, तर चीनच्या फेंग शॅनशॅनने ब्रॉंझपदक मिळविले. 
• आदिती १८ वर्षांची असून केवळ सहा महिन्यांपूर्वीच तिने व्यावसायिक पदार्पण केले, तर गोल्फ खेळायला तिने चार वर्षांपूर्वीच प्रारंभ केला आहे.
• रियोमार येथिल ऑलिम्पिक गोल्फ कोर्सवर झालेल्या या स्पर्धेच्या पहिल्या दिवशी अदिती सातव्या क्रमांकावर होती, खेळात सातत्य राखता न आल्यामुळे तिला ७६ गुणांवर समाधान मानावे लागले.

यजमान ब्राझीलला फुटबॉल स्पर्धेत सुवर्णपदक

• माराकाना स्टेडियममध्ये झालेल्या या फुटबॉल स्पर्धेच्या अंतिम लढतीत ब्राझीलने जर्मनीचा पराभव करत पहिले ऑलिम्पिक सुवर्णपदक जिंकले.
• ब्राझील आणि जर्मनी यांच्यातील हा अंतिम सामना निर्धारित आणि अतिरिक्त वेळेत १-१ असा बरोबरीत राहिला. त्यामुळे सामन्याचा निकाल पेनल्टी शूट आऊटमध्ये लागला.
• पेनेल्टी शूटआऊटमध्ये गोलरक्षक विवेरटोनने पीटरसन नील्सचा अडविलेला गोल आणि कर्णधार नेमारने केलेला अफलातून गोलच्या जोरावर ब्राझीलने जर्मनीचा ५-४ गोलने पाडाव केला.
• पाचवेळच्या विश्वविजेत्या ब्राझिलला आजवर एकदाही ऑलिंपिकमध्ये सुवर्णपदक जिंकता आले नव्हते. १९८४, १९८८ व २०१२मध्ये त्यांना रौप्यपदकावर समाधान मानावे लागले होते.
• कांस्यपदकाच्या लढतीत नायजेरियाने उमर सादिकीच्या दोन गोलच्या जोरावर होंडुरासचा ३-२ असा पराभव केला.

ब्रिटनच्या फराहचे विक्रमी सुवर्णपदक

• ब्रिटनचा धावपटू मो. फराहने रिओमध्ये १०,००० मी. पाठोपाठ ५००० मी. धावण्याची शर्यतही जिंकत या ऑलिम्पिकमधील दुसरे सुवर्णपदक मिळविले.
• यापूर्वी त्याने लंडन ऑलिंपिकमध्येही दोन ५००० आणि १०,००० हजार मीटर शर्यतीत सुवर्ण मिळविले होते.
• ऑलम्पिकच्या मैदानी स्पर्धेच्या इतिहासात लांब पल्ल्याच्या धावपटूंमध्ये ५ व १० हजार मीटर शर्यतीत जेतेपद राखणारा तो दुसरा धावपटू ठरला. 
• यापूर्वी फिनलँडच्या लॅसी विरेन यांनी सलग दोन ऑलिंपिकमध्ये (१९७२ व १९७६) या दोन्ही शर्यतीत सुवर्णपदके मिळविली होती.
• आता फराहने या विक्रमाची बरोबरी केली आहे. फराहने ५००० मीटरची ही शर्यत १३ मिनिटे ३.३० सेकंदांत पूर्ण करत आपले वर्चस्व राखले.
• या स्पर्धेत अमेरिकेच्या चेलिमो पॉल याने रौप्य आणि इथिओपियाच्या गेब्रीहेवेट हॅगोस याने ब्राँझपदक मिळविले.

---

मासिक : जानेवारी २०१६ (PDF)

'जानेवारी २०१६'च्या सर्व चालू घडामोडींच्या सखोल अभ्यासासाठी तसेच राज्यसेवा, PSI, STI, Asst व इतर अनेक परीक्षांच्या परिपूर्ण तयारीसाठी MPSC Toppersचे PDF स्वरूपातील हे मासिक मोफत डाउनलोड करा आणि आपल्या मित्र-मैत्रिणींना देखील SHARE करा.

हे मासिक फक्त MPSC Toppers मोबाईल अॅपवर उपलब्ध आहे.

हे मासिक मोफत PDF स्वरूपात डाउनलोड करण्यासाठी MPSC Toppersचे मोबाईल अॅप डाउनलोड करा.
Link : MPSC Toppers All in One Mobile App
★ अभ्यासासाठी सर्वांना शुभेच्छा ★

---

चालू घडामोडी : २० ऑगस्ट

उर्जित पटेल आरबीआयचे २४वे गव्हर्नर

• प्रख्यात अर्थतज्ज्ञ उर्जित पटेल यांची रिझर्व्ह बॅंक ऑफ इंडियाच्या गर्व्हर्नरपदी नियुक्ती करण्यात आली आहे.
• रिझर्व्ह बॅंकेचे विद्यमान गव्हर्नर रघुराम राजन यांचा कार्यकाळ येत्या ४ सप्टेंबर रोजी संपुष्टात येत आहे.
• उर्जित पटेल २०१३पासून रिझर्व्ह बॅंकेचे डेप्युटी गव्हर्नर होते. यंदाच्या जानेवारीमध्येच त्यांची तीन वर्षांसाठी पुनर्नियुक्ती करण्यात आली होती.
• पटेल यांनी २०१३पासून वित्तीय धोरण ठरविण्यात महत्त्वाची भूमिका बजावली आहे. पटेल हे रिझर्व्ह बॅंकेचे २४वे गव्हर्नर असतील.
• पटेल यांनी १९८६मध्ये हार्वर्डमधून एम.फिल., तर १९९०मध्ये येल विद्यापीठातून अर्थशास्त्रामध्ये पीएचडी केली आहे.
• १९९० ते १९९५ या कालावधीमध्ये पटेल यांनी आंतरराष्ट्रीय नाणेनिधीमध्ये अमेरिका, भारत, बहामा आणि म्यानमार या ‘डेस्क’वर काम केले आहे.
• त्यानंतर केंद्रीय अर्थ विभागाचे सल्लागार म्हणून त्यांनी १९९८ ते २००१ या काळात काम पाहिले.
• उर्जित यांनी आधी बोस्टन कंसल्टिंग ग्रुप आणि रिलायन्स इंडस्ट्रीज सोबत काम केले आहे.
• रघुराम राजन आणि उर्जित पटेल यांनी वॉशिंग्टन येथे आंतरराष्ट्रीय नाणेनिधीमध्ये (आयएमएफ) एकत्र काम केले आहे.

पासिघाट विमानतळ देशाला अर्पण

• सुखोई ३० सारख्या लढाऊ विमानांसाठी योग्य असलेल्या अरुणाचल प्रदेशमधील पासिघाट हे अत्याधुनिक विमानतळ देशाला अर्पण करण्यात आले. 
• तेजपूर आणि चबुआ येथील विमानतळांप्रमाणेच येथील विमानतळावरही सर्व प्रकारची विमाने आणि हेलिकॉप्टर उतरू शकतील.
• या विमानतळामुळे पूर्व सीमेवरील विविध मोहिमांमध्ये कार्यक्षमता वाढणार असून, हवाई वाहतूक नियंत्रण यंत्रणा, सुरक्षेचे विविध उपाय यामुळे हवाई वाहतुकीची क्षमताही वाढणार आहे.
• चीनच्या सीमेवरील या विमानतळामुळे भारताच्या लष्कराला मोठे बळ मिळाले आहे. 

 पासिघाटविषयी 

• अरुणाचल प्रदेशने जून २००९मध्ये संरक्षण मंत्रालयाबरोबर करार केल्यानुसार हवाई दलाने येथे एक हजार कोटी रुपये खर्च करून आठ अत्याधुनिक विमानतळ उभारण्याचे ठरले होते.
• त्यानुसार, पासिघाटसह सहा विमानतळ तयार झाले असून, उर्वरित दोन विमानतळ एका वर्षात तयार होणार आहेत.
• या सर्व विमानतळांवरील धावपट्ट्यांची लांबी ३५०० ते ४२०० फूट इतकी आहे. 
• पासिघाट हे गाव ब्रिटिशांनी १९११ मध्ये प्रशासनाच्या सोयीसाठी वसवले होते. 
• स्मार्ट सिटी योजनेअंतर्गत केंद्र सरकारनेही अरुणाचल प्रदेशमधील फक्त याच गावाची निवड केली आहे. 

उसेन बोल्टची सुवर्णपदकांच्या हॅट्रीकची हॅट्रीक

• जमैकाच्या उसेन बोल्टने रिओ ऑलिम्पिकमध्ये ४ बाय १०० मीटर रिले शर्यतीत आपल्या सहकाऱ्यांच्या साथीने आणखी एक सुवर्णपदक पटकाविले.
• उसेन बोल्ट, योहान ब्लेक, निकेल अॅशमेडे आणि असाफा पॉवेल या जमैकाच्या धावपटूंनी ३७.२७ सेकंदांत ही शर्यत पूर्ण केली.
• जपानच्या टीमने ३७.६० सेकंदांत अंतर पार करत रौप्यपदक तर कॅनडाच्या टीमने ब्राँझपदक जिंकले.
• या सुवर्णपदकासोबतच सलग तीन ऑलिम्पिकमध्ये तीन सुवर्णपदके जिंकणारा उसेल बोल्ट पहिलाच अॅथलिट ठरला आहे.
• बोल्टने बीजिंग (२००८), लंडन (२०१२) आणि रिओ (२०१६) ऑलिम्पिकमध्ये १०० मीटर, २०० मीटर आणि ४ बाय १०० मीटरचे सुवर्णपदक जिंकण्याचा विक्रम केला आहे.
• उसेन बोल्टच्या खात्यात तीन ऑलिम्पिकमध्ये नऊ सुवर्णपदके जमा झाली आहेत. तसेच नऊ सुवर्णपदके जिकंणारा उसेन बोल्ट चौथा खेळाडू ठरला आहे.

अर्जेंटिनाचे पहिले हॉकी सुवर्णपदक

• अर्जेंटिनाने रिओ ऑलिम्पिकच्या पुरुष हॉकीच्या अंतिम लढतीत बेल्जियमचा ४-२ असा पराभव करीत ऑलिम्पिक इतिहासात प्रथमच सुवर्णपदक जिंकले.
• याआधी अर्जेंटिनाचा संघ कधीही ऑलिम्पिकच्या उपांत्य फेरी अथवा अंतिम फेरीत पोहोचू शकला नव्हता.
• रिओ ऑलिम्पिकमध्ये अर्जेंटिनाला फक्त भारताकडूनच पराभवाचा सामना करावा लागला होता.
• त्यानंतर या संघाने शानदार कामगिरी करताना गत चॅम्पियन जर्मनीचे आव्हान ५-२ ने परतवून लावत अंतिम फेरीत प्रवेश केला होता.
• या पराभवामुळे बेल्जियमला रौप्यपदकावर समाधान मानावे लागले. कास्यपदकाच्या लढतीत जर्मनीने हॉलंडचा पराभव करीत कास्यपदक जिंकले.

मोदींच्या सूटची गिनीज बुकमध्ये नोंद

• पंतप्रधान नरेद्र मोदी यांचा स्वत:चं नाव असलेल्या वादग्रस्त सूट जगात सर्वात महागडा सूट ठरला असून त्याची नोंद गिनीज बुकमध्ये झाली आहे.
• गिनीज बुक ऑफ वर्ल्ड रेकॉर्डनं या सुटाला जगातील सर्वात महागडा सूट असल्याची मान्यता दिली आहे.
• गुजरातचे हिरे व्यापारी हितेश लालजीभाई पटेल यांनी १३ लाखांत तयार झालेला हा सूट फेब्रुवारी २०१५ला ४ कोटी ३१ लाख रूपयांना खरेदी केला होता.
• सुटाच्या लिलावाद्वारे मिळालेली ही रक्कम स्वच्छ गंगा अभियानासाठी देणगी स्वरूपात देण्यात आली होती.
• अमेरिकेचे राष्ट्रपती बराक ओबामा भारत दौऱ्यावर आले असताना पंतप्रधान नरेंद्र मोदींनी हा सूट परिधान केला होता.

नेटपॅकची वैधता वाढविण्यास ट्रायची मान्यता

• दृष्टीने दूरसंचार नियामक प्राधिकरणाने (ट्राय) नेटपॅकची वैधता ३६५ दिवसांपर्यंत वाढविण्यास मान्यता दिली आहे.
• ट्रायच्या नियमानुसार सध्या केवळ जास्तीत जास्त ९० दिवसांपर्यंतची वैधता असलेले विविध नेटपॅक्स उपलब्ध आहेत. त्यामुळे प्रीपेड ग्राहकांना ९० दिवसांतून किमान एकदा रिचार्ज करणे अनिवार्य होते.
• त्यामुळे ट्रायने टेलिकॉम दूरसंचार ग्राहक नियमन कायद्यात (टीसीपीआर) दुरुस्ती करत ही वैधता ३६५ दिवसांपर्यंत वाढविली आहे.
• नव्या ग्राहकांना आकर्षित करणे आणि सध्याच्या ग्राहकांना इंटरनेट वापरास प्रोत्साहन देणे हा यामागील मुख्य उद्देश आहे.

---