क्रांतिकारी नेते फिडेल कॅस्ट्रो कालवश

PDF स्वरूपातील नोट्स MT ॲपवर उपलब्ध

• क्युबाचे क्रांतिकारी नेते आणि माजी राष्ट्रपती फिडेल कॅस्ट्रो यांचे २५ नोव्हेंबर रोजी रात्री निधन झाले.
• क्यूबाचे अध्यक्ष राऊल कॅस्ट्रो यांनी सरकारी वाहिनीवरून फिडेल कॅस्ट्रो यांच्या निधनाची माहिती दिली.
• क्युबा सरकारने कॅस्ट्रो यांच्या निधनाबद्दल नऊ दिवसांचा दुखवटा घोषित केला आहे.
• त्यांच्या पार्थिवावर ४ डिसेंबर रोजी सॅन्टियागो येथे अंत्यसंस्कार करण्यात येणार आहेत. सॅन्टियागो हे कॅस्ट्रो यांच्या क्रांतीचे जन्मस्थळ आहे.
• फिडेल कॅस्ट्रो यांनी त्यांचा भाऊ राऊल कॅस्ट्रो यांच्या हाती २००८मध्ये सत्ता देण्यापूर्वी सुमारे ५० वर्षे क्यूबावर एकहाती वर्चस्व राखले होते.

 फिडेल कॅस्ट्रो यांच्याबद्दल 

• सशस्त्र संघर्षानंतर क्युबाची सत्ता हस्तगत करणारे आणि सोव्हिएत संघाच्या पतनानंतरही आपल्या देशात साम्यवादाची पाळेमुळे भक्कम ठेवणारे क्युबाचे माजी राष्ट्राध्यक्ष, क्रांतिकारी नेते  म्हणजे फिडेल कॅस्ट्रो.
• क्युबामधील ओरिएंट प्रांतात १३ ऑगस्ट १९२६ रोजी कॅस्ट्रो यांचा जन्म झाला. यावर्षी ऑगस्टमध्ये त्यांनी वयाची ९० वर्षे पूर्ण केली.
• फिडेल कॅस्ट्रो यांनी क्युबा क्रांतीच्या माध्यमातून फुल्गेकियो बॅतिस्ता यांच्या हुकुमशाहीला मुळापासून उपटून बाहेर फेकले आणि ते सत्तेवर आले.
• फुल्गेंकियो बॅतिस्ता यांना अमेरिकासमर्थित नेता मानले जायचे. यामुळेच फिडेल कॅस्ट्रो अमेरिकेच्या निशाण्यावर होते.
• फेब्रुवारी १९५९ ते डिसेंबर १९७६ पर्यंत फिडेल यांनी क्युबाच्या पंतप्रधानपदाची जबाबदारी पार पाडली.
• त्यानंतर ते क्युबाचे राष्ट्राध्यक्ष झाले. फेब्रुवारी २००८ साली त्यांनी राष्ट्राध्यक्ष पदाचा राजीनामा दिला.
• आपल्या ५० वर्षांच्या एकहाती राजवटीदरम्यान त्यांनी बलाढ्य अमेरिकेच्या ११ राष्ट्राध्यक्षांना कधीही जुमानले नाही. कठोर आर्थिक निर्बंध लादल्यानंतरही त्यांनी अमेरिकेसमोर गुडघे टेकले नव्हते.
• अमेरिका पुरस्कृत पिग्स उपसागरातील १९६१चे आक्रमण आणि त्यानंतर वर्षभराने रशियाने क्युबात क्षेपणास्त्र तैनात करण्यावरून निर्माण झालेला पेच या दोन घडामोडींनी कॅस्ट्रो यांची राजवट विशेष गाजली.
• त्यांना वेसण घालण्यासाठी अमेरिकेने अनेक क्लृप्त्या लढविल्या. मात्र, कॅस्ट्रोंच्या तडाख्यापुढे त्या फिक्या पडल्या.

 चमत्कारिक कॅस्ट्रो 

प्रदीर्घ काळ सत्ता

• स्वत:च्या देशावर प्रदीर्घ काळ राज्य करणारे फिडेल कॅस्ट्रो हे जगातील तीन मोठ्या नेत्यांपैकी होते.
• क्युबाची सत्ता त्यांनी १९५९ साली हाती घेतली होती. २००८ साली स्वत:हून त्यांनी ही जबाबदारी त्यांचे बंधू राउल कॅस्ट्रो यांच्यावर सोपवली.

लांबलचक भाषणाचा विश्वविक्रम

• कॅस्ट्रो यांच्या नावावर सर्वात मोठ्या भाषण केल्याचा विश्वविक्रम आहे. गिनीज बुकात तशी नोंद आहे.
• २९ सप्टेंबर १९६० रोजी कॅस्ट्रो यांनी संयुक्त राष्ट्रसंघाच्या सभेत ४ तास २९ मिनिटांचे भाषण केले होते. तर, १९८६साली क्युबामध्ये ७ तास १० मिनिटांचे भाषण केले होते. 

सर्व कटातून सुखरूप सुटका

• कॅस्ट्रो यांची हत्या घडवून आणण्याचे ६३८ प्रयत्न झाले. अमेरिकी गुप्तचर संस्था व कॅस्ट्रोच्या विरोधकांचा यात हात होता.
• विषारी गोळ्या, विषारी सिगारेट, विषारी कपडे घालून त्यांना मारण्याचे कट रचले गेले. मात्र, या सगळ्यातून कॅस्ट्रो सुखरूप निसटले.

११ अमेरिकी अध्यक्षांशी संघर्ष

• कॅस्ट्रो यांच्या नेतृत्वाखाली क्युबाने तब्बल ४५ वर्षे अमेरिकेने लादलेल्या आर्थिक निर्बंधांचा सामना केला.
• आयसेनहोवर ते बिल क्लिंटनपर्यंत ११ राष्ट्राध्यक्षांशी त्यांचा संघर्ष झाला. बुश यांच्या कारकिर्दीत त्यांना सर्वाधिक विरोध सहन करावा लागला.

दूध उत्पादनाचा विक्रम

• फिडेल कॅस्ट्रो यांनी १९८०च्या दशकात दूध उत्पादनाचा एक प्रकल्प राबवला होता. त्या अंतर्गत पाळण्यात आलेल्या गायी एका दिवसात ११० लीटर दूध द्यायच्या. हा जागतिक विक्रमच होता.

अमेरिकेविरोधी क्षेपणास्त्र

• शीतयुद्धाच्या काळात सोव्हिएत रशियाला क्युबाच्या भूमीवर अमेरिकेविरोधी क्षेपणास्त्र तैनात करण्याची परवानगी देऊन कॅस्ट्रो यांनी जगाला अणुयुद्धाच्या उंबरठ्यावर आणून ठेवले होते.

 कॅस्ट्रो आणि भारत 

• नाम (अलिप्त राष्ट्र चळवळ) परिषदेच्या निमित्ताने १९८३साली फिडेल कॅस्ट्रो भारतात आले, तेव्हा त्यांचे उत्स्फूर्त स्वागत झाले होते.
• भारताचे विद्यमान उपराष्ट्रपती हमीद अन्सारी हे राजशिष्टाचार प्रमुख होते. त्या वेळी क्युबाच्या राष्ट्राध्यक्षांची विशेष काळजी घेण्याच्या सूचना तत्कालीन पंतप्रधान इंदिरा गांधी यांनी त्यांना दिल्या होत्या.
• त्यांच्या निधनानंतर राष्ट्रपती प्रणव मुखर्जी, पंतप्रधान नरेंद्र मोदी, काँग्रेसच्या अध्यक्ष सोनिया गांधी, भारतीय कम्युनिस्ट आणि मार्क्सवादी कम्युनिस्ट पक्षातर्फेही त्यांना आदरांजली वाहण्यात आली.

• फिडेल कॅस्ट्रो यांच्या नेतृत्त्वामुळेच क्युबा हा लहानसा देश बलाढ्या अमेरिकेला पुरून उरला होता.
• फिडेल यांच्या निधनामुळे साम्यवादाच्या बळावर क्युबासारख्या छोट्याशा देशाला अस्तित्व मिळवून देणा‍ऱ्या एका युगाचा अंत झाला आहे.