सूर्याचे निरीक्षण करून अभ्यास करण्यासाठी भारतीय अंतराळ संशोधन संघटना (इस्रो) ‘आदित्य एल-१’ हा उपग्रह सोडण्याची तयारी करत आहे.
उपग्रहाच्या प्रस्तावित नावातील ‘आदित्य’ हे सूर्याचे नाव आहे तर ‘एल-१’ हे अंतराळातील त्याच्या स्थानाचे निदर्शक आहे.
एल-१ म्हणजे ‘लॅगरेंज पॉईंट’. हे स्थान पृथ्वीपासून १५ लाख किमी दूर आहे. हा उपग्रह पृथ्वीवरून सोडल्यानंतर सुमारे ३ महिन्यांत या स्थानापर्यंत पोहोचेल, अशी अपेक्षा आहे.
त्या स्थानावर पोहोचल्यावर तो स्वत:भोवती घिरट्या घेत सूर्यनिरीक्षणाचे काम करेल. अशी कामगिरी करणे अद्याप नासालाही शक्य झालेले नाही.
‘एल-१’ हे ठिकाण गुरुत्वीय शक्तींच्या अशा हद्दीवर आहे की तेथे ‘आदित्य’ला आपल्या कक्षेत स्थिर राहण्यासाठी फारशा ऊर्जेची गरज भासणार नाही.
अशा मोक्याच्या ठिकाणी राहून सूर्याच्या चुंबकीय क्षेत्राचे निरीक्षण व अभ्यास करणारा हा पहिला आणि एकमेव उपग्रह असेल.
सूर्य दर ११ वर्षांनी अधिक तेजस्वी होतो, असे मानले जाते. अशा प्रत्येक कालखंडाच्या सुरुवातीस सूर्याच्या पृष्ठभागावर डाग दिसू लागतात. हळूहळू ते मोठे मोठे होत जाऊन पुन्हा बारीक होतात.
सूर्याच्या नवतेजाचे पुढील सत्र बहुधा सन २०१९ किंवा २०२०मध्ये सुरु होईल व त्याच सुमारास ‘आदित्य’चे प्रक्षेपण करण्याची योजना आहे.
या उपग्रहाचे निर्धारित आयुष्य पाच वर्षांचे असले तरी तो १० वर्षांपर्यंतही काम करत राहू शकेल.
याआधी अंतराळातील ‘एल-१’ या स्थानी आणखीही काही उपग्रह सोडले गेले आहेत. त्यात अमेरिकेची नासा व युरोपीय अंतराळ संशोधन संस्थेने संयुक्तपणे सोडलेला सोडलेला सोलर अ‍ॅण्ड हेलिओस्फीरिक ऑब्झर्व्हेटरी (एसओएचओ) आणि नासाचा अ‍ॅडव्हान्स्ड कॉम्पोझिशन एप्लोरर (एसीई) यांचा समावेश आहे.
यापैकी ‘एसओएचओ’ उपग्रह सूर्याच्या तर ‘एसीई’ उपग्रह अंतराळातील वातावरणाच्या अभ्यासासाठी सोडला गेला.
सूर्याच्या तेजोवलयाचा अभ्यास करणारी, सर्व तरंगलहरींमध्ये सूर्याच्या प्रतिमा टिपणारी व पुनर्तेजस्वीतेच्या कालखंडात सूर्यापासून उत्सर्जित होणाऱ्या भारित कणांचा शोध घेणारी वैज्ञानिक उपकरणे ‘आदित्य’वर असतील. हा उपग्रह आणि उपकरणे देशी बनावटीची असतील.
या उपग्रहाची पहिली सैंधांतिक कल्पना ‘इस्रो’च्या वैज्ञानिकांनी सन २००८मध्ये मांडली तेव्हा त्यावर एकच उपकरण असेल व उपग्रहाचे वजन ४०० किलो असेल असे गृहित धरले गेले होते.
भारतीय हॉकी संघाच्या सहाय्यक प्रशिक्षकपदी राऊल एहरेन
हॉलंडचे माजी खेळाडू राऊल एहरेन यांची भारतीय हॉकी संघाच्या सहाय्यक प्रशिक्षकपदी नेमणूक करण्यात आली आहे.
ओडीशातील भुवनेश्वर शहरात खेळवल्या जाणाऱ्या वर्ल्ड हॉकी लीग स्पर्धेसाठी भारतीय हॉकी संघाला सर्वोत्तम प्रशिक्षण मिळण्याच्या दृष्टीकोनातून ही नियुक्ती करण्यात आली आहे.
मुख्य प्रशिक्षक जोर्द मरीन यांना राऊल एहरेन प्रशिक्षणाच्या कामात मदत करणार आहेत. मरीन आणि एहरेन यांनी याआधी हॉलंडच्या ज्युनिअर संघासाठी प्रशिक्षक म्हणून काम केलेले आहे.
वर्ल्ड हॉकी लीग स्पर्धेला १ डिसेंबर पासून सुरुवात होत असून, एहरेन यांना या स्पर्धेपुरतीच भारतीय संघाची जबाबदारी सोपवण्यात आली आहे.
हाफीज सईदची नजरकैदेतून सुटका
मुंबई २६/११ हल्ल्याचा मास्टरमाइंड आणि जमात-ऊद-दावा या अतिरेकी संघटनेचा प्रमुख हाफीज सईदची २३ नोव्हेंबर रोजी नजरकैदेतून सुटका झाली आहे.
हाफिज सईदचं अभिनंदन करण्यासाठी जमात-उद-दावाचे कार्यकर्ते मोठ्या संख्येत उपस्थित होते. सुटका झाल्यानंतर हाफिज सईदने समर्थकांसोबत आनंद साजरा केला.
सुटका झाल्यानंतर भारत आणि अमेरिकेकडून दबाव टाकण्यात आल्यानेच आपल्याला नजरकैदेत ठेवण्यात आल्याचा आरोप हाफिज सईदने केला.
या सुटकेनंतर झाल्यामुळे हाफिज सईद पुन्हा एकदा दहशतवादी कारवायांमध्ये सक्रिय होण्याची शक्यता आहे.
सईद आणि त्याच्या ४ साथीदारांना ३१ जानेवारीपासून नजरकैदेत ठेवण्यात आले होते. जनसुरक्षा कायद्यान्वये दोनवेळा या सर्वांची नजरकैद वाढवण्यात आली होती.
गेल्या महिन्यात सईदच्या नजरकैदेत ३० दिवसांची वाढ करण्यात आली होती. याची मुदत २३ नोव्हेंबर रोजी संपली असून, पंजाब प्रांताच्या न्यायिक समीक्षा बोर्डाच्या आदेशामुळे त्याला नजरकैदेतून मुक्त करण्यात आले आहे.
कोणत्याही टिप्पण्‍या नाहीत:
टिप्पणी पोस्ट करा