चालू घडामोडी : २० ऑगस्ट

गगनयान मोहिमेची धुरा डॉ. व्ही आर ललिथंबिका यांच्याकडे

• अंतराळवीरासह अवकाशात उपग्रह पाठविण्यासाठीच्या गगनयान या मोहिमेची धुरा इस्रोच्या डॉ. व्ही आर ललिथंबिका यांच्यावर सोपवण्यात आली आहे.
• पंतप्रधान नरेंद्र मोदी यांनी भारताच्या स्वातंत्र्याच्या ७५व्या वर्षी म्हणजेच २०२२मध्ये अवकाशात अंतराळवीरासह उपग्रह पाठविणार असल्याची घोषणा १५ ऑगस्ट रोजी दिलेल्या भाषणात केली होती.
• गगनयान मोहिमेसाठी डॉ. ललिथंबिका त्यांच्यासोबत काम करणाऱ्या चमूची लवकरच निवड करणार असून कामाची आखणीही करणार आहेत.
• गगनयान मोहिमेअंतर्गत पाठविण्यात येणार अवकाशयान चार ते पाच टन वजनाचे असेल, या प्रकल्पासाठी १० हजार कोटी रुपये खर्च अपेक्षित आहे.
• या प्रकल्पामध्ये विविध संघटना, तज्ज्ञ, उद्योग क्षेत्रातील मंडळी सहभागी असतील. या प्रकल्पामुळे रोजगारनिर्मिती होणार आहे.
• ही मोहीम यशस्वी ठरल्यास अमेरिका, रशिया आणि चीननंतर मानवी अवकाश मोहीम यशस्वी करणारा भारत जगातील चौथा देश ठरणार आहे.
• गगनयान मोहिमेपूर्वी जीएसएलव्ही-३च्या आधारे दोन मानवरहित मोहिमा हाती घेण्यात येणार असल्याची माहिती इस्रोने दिली आहे.
• इस्त्रोचे अध्यक्ष के. सिवन

 डॉ. व्ही. आर. ललिथंबिका 

• डॉ. ललिथंबिका या कंट्रोल रॉकेट इंजिनियर असून त्या मागील ३० वर्षांपासून इस्त्रोमध्ये कार्यरत आहेत.
• ध्रुवीय उपग्रह प्रक्षेपक, भूस्थिर उपग्रह प्रक्षेपक, स्वदेशी स्पेस शटल अशा अनेक मोहिमांत त्यांनी महत्त्वाची भूमिका पार पाडली आहे.
• नियंत्रण अभियांत्रिकीत पदव्युत्तर पदवी घेतल्यानंतर त्यांनी १९८८मध्ये विक्रम साराभाई स्पेस सेंटर, तिरुवनंतपुरम येथून कामास सुरुवात केली.
• प्रक्षेपकांचे इंधन, त्यांची रचना, स्वयंचलित नियंत्रण हा त्यांच्या संशोधनाचा प्रमुख भाग आहे. यापूर्वी इस्रोने एकाच वेळी १०४ उपग्रह सोडले, त्यातही त्यांनी मोठी भूमिका पार पाडली होती.
• ललिथंबिका यांना २००१मध्ये इस्रोचे सुवर्णपदक मिळाले असून, २०१३मध्ये इस्रोचा उत्कृष्टता पुरस्कारही मिळाला आहे.

भारताच्या रणगाडाविरोधी हेलिना क्षेपणास्त्राची यशस्वी चाचणी

• भारताने १९ ऑगस्ट रोजी राजस्थानच्या पोखरण रेंजमध्ये हेलिकॉप्टरवरून डागता येणाऱ्या रणगाडाविरोधी हेलिना या क्षेपणास्त्राची यशस्वी चाचणी केली.
• त्याचवेळी जैसमलेरच्या चंदन रेंजवर भारतीय हवाई दलाच्या फायटर विमानातून गाईडेड बॉम्बची (स्मार्ट अँटी एअरफील्ड वेपन - SAAW) घेण्यात आलेली चाचणीही यशस्वी ठरली.
• चीन आणि पाकिस्तान यांच्याविरोधात ही दोन्ही शस्त्रे मोक्याच्या क्षणी महत्त्वपूर्ण ठरू शकतात. या दोघांनाही डीआरडीओने विकसित केले आहे.
• हेलिना हे संपूर्ण भारतीय बनावटीचे क्षेपणास्त्र असून त्यामुळे भारताची संरक्षण दलांची क्षमता अनेक पटींने वाढणार आहे.
• हेलिना क्षेपणास्त्रामधील इन्फ्रारेड इमेजिंग सीकर या सिस्टिमने लक्ष्यभेदासाठी मार्गदर्शन केले. सध्याच्या घडीला हे जगातील सर्वात अत्याधुनिक रणगाडाविरोधी क्षेपणास्त्र आहे.
• स्मार्ट अँटी एअरफील्ड वेपन (SAAW) या गाईडेड मिसाईलची निर्मितीही पूर्णपणे स्वदेशी तंत्रज्ञान वापरुन या करण्यात आली आहे.

 हेलिनाची वैशिष्ट्ये 

• हेलिना हे यापूर्वीच्या नाग या जमिनीवरून जमिनीवर मारा करणाऱ्या मिसाइलचे हेलिकॉप्टरमध्ये वापरता येणारे व्हर्जन.
• ७ ते ८ किमीवरील लक्ष्याला अचूक भेदण्याची क्षमता.
• एचएएल ध्रुव और एचएएल लाइट कॉम्बॅट हेलिकॉप्टरमध्ये वापरू शकणार.

आशियाई क्रीडा स्पर्धा २०१८ – दुसरा दिवस

• नेमबाजी
• १० मी. एअर रायफल प्रकारात भारताच्या दिपक कुमारने २४७.७ गुणांसह रौप्यपदकाची कमाई केली.
• पात्रता भेरीत भारताच्या रवी कुमार आणि दिपक कुमार यांनी आश्वासक खेळ करत अंतिम फेरीत प्रवेश मिळवला होता.
• परंतु मोक्याच्या क्षणी अपेक्षित कामगिरी न करता आल्यामुळे रवी कुमारला चौथ्या स्थानावर समाधान मानावे लागले.
• पुरुषांच्या ट्रॅप नेमबाजीत नेमबाजपटू लक्ष्य शेरॉन याने सुरेख कामगिरी करताना रौप्यपदक मिळवले. मात्र, त्याचे सुवर्णपदकाचे लक्ष्य फक्त ५ गुणांनी हुकले.
• ४३ गुणांसह लक्ष्यने रौप्यपदक पटकावले, तर सुवर्णपदक जिंकणाऱ्या चायनीज तैपईच्या कुन्पी यांगने ४८ गुणांची कमाई केली. दक्षिण कोरियाच्या देमयांग अहनने ३० गुणांसह कांस्यपदक मिळवले.
• भारताच्या मानवजीत सिंह संधूने ट्रॅप नेमबाजीची अंतिम फेरी गाठली होती. मात्र पदक जिंकण्यात त्याला अपयश आले.
• कुस्ती
• महिलांच्या ५० किलो वजनी गट कुस्तीत भारताच्या विनेश फोगाटने जपानच्या युकी आईरीवर मात करत सुवर्णपदकावर नाव कोरले.
• या विजयासह विनेश आशियाई खेळांमध्ये कुस्तीमध्ये सुवर्णपदक मिळवणारी पहिली भारतीय महिला खेळाडू ठरली.
• भारतासाठी हे आतापर्यंतचे दुसरे सुवर्णपदक ठरले. याआधी पहिल्या दिवशी कुस्तीत भारताला बजरंग पुनियाने सुवर्णपदक मिळवून दिले होते.
• विनेशची आतापर्यंतची आशियाई स्पर्धेतील ही सर्वोत्तम कामगिरी ठरली. यापूर्वी विनेशला कांस्यपदकावरच समाधान मानावे लागले होते.
• विनेशने गोल्डकोस्ट ऑस्ट्रेलिया येथे झालेल्या राष्ट्रकुल क्रीडा स्पर्धेतही सुवर्णपदक पटकावले होते.
• जलतरण
• भारतीय जलतरणपटूसाजन प्रकाशया भारतीय जलतरणपटूने आशियाई क्रीडा स्पर्धेत जवळपास३२ वर्षांनंतर २०० मी बटरफ्लाय स्विमिंग प्रकारात भारताची मोहोरउमटली.
• १९८६मध्ये खजान सिंगनंतर २०० मी बटरफ्लाय प्रकारात भारताचे प्रतिनिधीत्व करणाऱ्या साजनने अंतिम फेरीमध्ये पाचवे स्थान मिळविले.
• विजेतेपदाने त्याला हुलकावणी दिली असली तरीही त्याच्या एकंदर प्रदर्शनामुळे देशभर त्याची चर्चा झाली.

नोव्हाक जोकोविचला एटीपी सिनसिनाटी मास्टर्स स्पर्धेचे जेतेपद

• सर्बियाचा टेनिसपटू नोव्हाक जोकोविचने स्वित्झर्लंडच्या रॉजर फेडररचा पराभव करीत एटीपी सिनसिनाटी मास्टर्स स्पर्धेतील पुरूष एकेरीचे विजेतेपद पटकावले.
• या विजयाबरोबरच जोकोविचने सर्वच्या सर्व नऊ ‘मास्टर्स १०००’ स्पर्धा जिंकण्याचा विक्रमही आपल्या नावावर नोंदवला आहे.
• १९९०पासून सुरु झालेल्या मास्टर्स प्रकारातील सर्व स्पर्धा जिंकणारा जोकोविच हा पहिलाच खेळाडू ठरला आहे.
• जागतिक क्रमवारीमध्ये १०व्या क्रमांकावर असणाऱ्या जोकोविचने जागतिक क्रमावारीमध्ये दुसऱ्या स्थानावर असणाऱ्या फेडररचा ६-४, ६-४ अशा सरळ सेटमध्ये पराभव केला.
• महिला एकेरीमध्ये किकि बर्टेंस हिने सिमोना हालेपला पराभवाचा धक्का देत एटीपी सिनसिनाटी मास्टर्स स्पर्धेतील महिला एकेरीचे जेतेपद आपल्या नावावर केले. किकिने सिमोनाचा २-६, ७-६, ६-२ असा पराभव केला.

---